EER AAN DE PATROON VAN DE RUITERS EN OPWIJK
Thea-Warrior
Met in mijn achterhoofd de nodige vragen naar het hoe en waarom van de Sint-Paulus-Paardenprocessie geef ik me over aan de rust in het dorp. Het is vier uur als de eerste koets met trekpaarden vanuit de Gasthuisstraat de Kattestraat indraait. Korte tijd later loopt iemand door de straat die folders uitdeelt waarin een overzicht van de processie staat. Handig! Er zijn meerdere thema's: allereerst Sint-Paulus als patroon van de ruiters, dan een eerbetoon aan hem vanuit de geschiedenis en omgeving, vervolgens zijn levensloop en daarna nog een hulde.
Het festijn begint met Belgische trekpaarden, gewone paarden en pony's. Koetsen, banieren, wimpeliers en vendeliers volgen. Veel blauw met geel; de kleuren van de vlag van Opwijk. Het Belgisch trekpaard is indrukwekkend; een stoer, zeer zachtmoedig paard... groot, sterk en vriendelijk.
Als ik later thuis het web erop nasla, vertelt dit dat het trekpaard van de elfde tot de zestiende eeuw in gebruik is als oorlogspaard en dat het daarna een lastpaard is op het platteland, in de mijn- en bosbouw en in de haven. Daarnaast trekken de forse kameraden koetsen, postkoetsen, schepen en trams. In de Eerste Wereldoorlog vorderen de Duitsers de paarden voor het front, waardoor er daarna een groot tekort is. Na de Tweede Wereldoorlog worden de trekpaarden door de landbouwmechanisatie langzaam maar zeker overbodig. In 1950 zijn er zo'n 200.000 trekpaarden, in 1980 zijn er nog zo'n 6000 over. Daarna wordt er getracht het ras gezond in leven te houden. Het dier wordt een hobbypaard, bijvoorbeeld voor het ringrijden. In het jaar 2004 is het aantal trekpaarden weer toegenomen tot ongeveer 12.000. Ik merk dat het eerbetoon dat de Sint-Paulus-Paardenprocessie aan het trekpaard brengt, me goed doet; ondanks de vele mensen is er nog een beetje ruimte over voor dit prachtige dier.
Aangezien Paulus de patroon is van Opwijk wordt de historie van de Sint-Pauluskerk en -parochie verbeeld. Een praalwagen toont de overhandiging in 1742 van de relikwie van Sint-Paulus in Rome. Volgens het web (Sint-Pauluspaardenprocessie) is de kapucijnerpater Alexander ervoor vanuit Brugge naar Rome gegaan. Samen met een charter van paus Benedictus XIV krijgt hij enkele beenderen van Sint-Paulus. Of ik dit echt geloof? Laat ik het zo zeggen, de kans is groot dat het geen echte beenderen van Paulus zijn, maar de relikwie weet de liefde en aandacht van mensen te focussen, en op de een of andere manier doet dit de mens en de gemeenschap goed. Per brief verleent de paus een volle aflaat aan degenen die op 25 januari, de dag van de bekering van Paulus, de kerk van Opwijk bezoeken. Vervolgens zorgt de relikwie voor een zodanig grote toeloop van pelgrims naar Opwijk dat in 1772 de kerk al kan worden vergroot. Niet voor niks dat in de stoet met trots het wapenschild van de gemeente, een gouden Sint-Paulus op een azuren veld, wordt getoond.
De processie schenkt ook aandacht aan een volgeling van Sint-Paulus: pater Abbeloos uit Opwijk. Deze missionaris van Scheut is in 1898 naar Mongolië (China) afgereisd om daar de boodschap van Jezus Christus te verkondigen. Tijdens een hongersnood, welke agressie richting de christenen oproept, is pater Abbeloos daar met zijn parochianen reeds in 1900 levend in een kerk is verbrand. Hm, aan missie-opdrachten of -verlangens kleven overduidelijk risico's.
Natuurlijk wordt de Sint-Paulusbedevaart van 1902 herdacht. Het is de eerste officieel georganiseerde, want het web verhaalt dat in de 19e eeuw de boeren uit de omgeving op 29 juni (de feestdag van Sint-Paulus) spontaan met hun boerenpaarden naar een - nu niet meer bestaande - Sint-Pauluskapel in Opwijk trekken om gezondheid en welzijn voor hun paarden en vee af te smeken, en te bidden dat de gewassen op het veld niet door ongedierte worden vernietigd.
De processie-figuranten spelen hun rol prima, zijn passend gekleed, goed geschminkt en soms heel goed gecast. Een 'blinde' man (Sint-Paulus wordt ook aangeroepen tegen oogziekten) verdient wat mij betreft de eerste prijs; met zijn zwalkende gang en continue slepende voet legt hij het hele traject wel drie keer af. Het verbaast me dat hij niet echt struikelt.
Plechtig wandelen de Leden van de Broederschap van Sint-Paulus (opgericht in 1903) in hun fluwelen gewaden voorbij. Mijn man maakt de opmerking dat de processie wel héél langzaam gaat. Hij heeft gelijk, af en toe staan de groepen en paarden zelfs stil.
In het kader van de verbroedering is het Koninklijke Sint-Pietersgilde - een schuttersvereniging uit 1541 of zelfs 1270 - uit het naburige Mazenzele uitgenodigd. Hm, naar mijn idee zouden in Opwijk enkel gasten met een verering rond Sint-Paulus worden uitgenodigd, blijkbaar zijn de tijden veranderd. Op sterke schouders komt het beeld van Sint-Pieter van dit Gilde aan de toeschouwers voorbij. Even later een replica van de glasramen met Sint-Petrus en Sint-Paulus uit de Sint-Pauluskerk. Jawel, toch een foto!
Bronnen
- Belgisch trekpaard. Op 16 juli 2022 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Belgisch_trekpaard
- Lijst van pausen. Op 31 juli 2022 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_pausen
- Sint-Paulusbroederschap. Sint-Paulus Paardenprocessie Programma 26 juni 2022 (folder).
- Sint-Pauluspaardenprocessie. op 16 juli 2022 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Sint-Pauluspaardenprocessie
---> 357 DE SINT-PAULUS-PAARDENPROCESSIE - DEEL 2 - Het Leven van Sint-Paulus