349 IN RUISBROEK, LONDERZEEL EN MERCHTEM

Ruisbroek - voormalige Sint-Katharinakapel. Foto: Thea-Warrior - 24 juni 2022.
Ruisbroek - voormalige Sint-Katharinakapel. Foto: Thea-Warrior - 24 juni 2022.

VROLIJKE VERRASSINGEN

Thea-Warrior

 

Voor twee nachten heb ik een kamer gereserveerd ten noordwesten van Brussel in de Haan in Londerzeel. Al begint de Sint-Paulus-Paardenprocessie op zondag 26 juni 2022 pas om 15.00 uur in Opwijk, we vertrekken op vrijdag rond enen in de goede richting. Een heel voorspoedige reis totdat we - nabij Brussel - van de A12 moeten afslaan. 'Schuin rechts' zegt de navigator. Er zijn drie wegen schuin rechts en prompt zitten we op de verkeerde. Natuurlijk pakt het navigatiesysteem een nieuwe route naar het opgegeven eindpunt op, maar het verloopt weinig soepel; meerdere wegen zijn enkel voor aanwonenden, gewoon helemaal verboden of opgebroken! We raken steeds meer uit de richting en gefrustreerd besluiten we dat het tijd is voor een lange pauze. In Ruisbroek (bij Puurs) parkeren we bij een vervallen kapel. Op zich een heerlijke plek. De geur van de rozenstruiken en geknotte linden is bedwelmend en de meegebrachte koffie smaakt. We wandelen rond de vervallen kapel. Hier zijn duidelijk sinds jaren geen erediensten meer opgedragen. Mogelijk vormt het kleine koor de oorspronkelijke kapel. Een man bergt materialen in de kapel op en vertelt dat het gebouwtje wordt gebruikt door een club fotografen. 

 

Boven de toegang een wat vreemde spreuk: HeILIge CatharIna bID Voor aLLe WeLDoeners Van Deze UWe kapeL. Gewone en hoofdletters door elkaar! Een smid met een probleem? Het duurt even voordat ik besef dat het een chronogram is.

I  + L   + I + C    + I + I  + D    + V + L   + L   + W  + L   + D    + V + D    + U + W  + L   = ?       De W is V + V!

1 + 50 + 1 +100 + 1 + 1 + 500 + 5 + 50 + 50 + 10 + 50 + 500 + 5 + 500 + 5 + 10 + 50 = 1889

Hm, de H is ook een hoofdletter... geen idee, of ik daar iets mee zou moeten. De kapel lijkt me van veel oudere oorsprong. Het web vertelt dat de datum van het chronogram verwijst naar herstellingswerkzaamheden in genoemd jaar.

 

Na deze pauze zijn we vrij vlot in Londerzeel, al staan we om de haverklap in de berm of op een uitwijkplek. De weggetjes zijn slechts een auto breed, maar op deze manier worden we door heel wat vriendelijke chauffeurs begroet.

Als we om half vijf het erf aan de Haan opdraaien, komt de eigenaar net aangereden. Joviaal nodigt Wouter ons uit mee naar binnen te gaan. Grappig, met alle bierreclames lijkt de woning een grote man-cave. Wouter vertelt dat de kuisvrouw deze middag is geweest en dat de badkamer dus proper moet zijn. Hij deelt mee dat hij het bed nog moet verschonen en leidt ons rond op de benedenverdieping. In de grote keuken zet hij ons een bier voor, neemt zelf een paar slokken en gaat aan de slag. Als hij terugkomt, irriteert hij zich aan een grote bromvlieg. Meppen met een theedoek heeft eerst niet het gewenste effect, daarna wel. Wat schuldbewust kijkt hij me aan en zegt: "Deze kan nu in de was."

Hij haalt een ouderwetse vliegenvanger tevoorschijn en trekt een stoel bij de aanrecht om de vliegenvanger op te hangen, maar er gaat iets mis want hij drukt het ophangpunt plat. Terwijl Aad het plakkerige lint vasthoudt, komt Wouter met een grote schroef en boor aanzetten. De schroef gaat aan de bovenkant in het raamkozijn en de vliegenvanger hangt.

"Met een vrouw in huis zou dit niet kunnen!" stelt hij vast.

"Nee," reageert mijn echtgenoot, "het konijnenhokhoutje zou ook niet kunnen"

Grijnzend opent Wouter de ovenklep: "Ik heb erop geleund!"

Uiterst effectief (en duurzaam) sluit de klep nu met een konijnenhokhoutje; gewoon in het metaal boven de klep geschroefd! Ik probeer niet te lachen, maar heb tranen in mijn ogen.

 

Logeren bij particulieren is natuurlijk afwachten. Het bad is wat beschadigd, maar alles, ook wastafels en douche, is schoon. We kunnen kiezen uit twee goed ingerichte slaapkamers en kiezen voor de kamer achterin rechts: prima bed en de lakens komen rechtstreeks uit de droger. We installeren ons en dan is het tijd voor het avondeten. Mijn echtgenoot heeft een nieuwe hobby: via de kaartenapp een restaurant zoeken dat verantwoord biologisch en vegetarisch voedsel serveert. Volgens hem is 'Trezebeest' (bij Roosje) in Merchtem uitstekend.

Even later dwalen we weer langs de velden. Probeer Merchtem maar eens te bereiken! Het is goed dat een navigator geen emoties kan vertonen. Vele afgesloten wegen, een omleiding... een omleiding op deze omleiding en nog een omleiding op de laatstgenoemde. We kijken elkaar wat bevreemd aan. Voor ons jagen een vijftal auto's met veel te hoge snelheid over de vlakke wegen: duidelijk in haast. Als we in Merchtem arriveren, is het even zoeken naar een parkeerplek en dan blijkt het de dag van de Jaarlijkse Avondmarkt te zijn. Opeens staan we tussen stelten. Het zwart-geel-rood wemelt voor mijn ogen. Achterstevoren klimt iemand een ladder op om op te stappen. Het zijn er veel: die Steltenlopers van Merchtem.

 

De stoet staat op het punt te beginnen. Voorop een soort dorpsomroeper met een grote bel, daarachter de vlaggendragers. Blokkenloopsters - vrouwen die op paarsgewijs geplaatste klompen op glijplanken lopen - volgen. Oorspronkelijk gleden zij zo over bevroren vlakten. De muziekgroep dicteert het juiste tempo, de steltenlopers stappen erachter: meest mannen, een enkele vrouw. Kinderen voorop en achteraan de langste stelten. De allerlaatste staat wel vijf meter hoog en kijkt zonder probleem in de dakgoten. Een wat oudere vrouw zegt tegen een jongeman: "Kijk maar goed uit, we hebben je nog nodig!"

Brr, de stelten zitten los en bij elke stap moet met één hand een stelt worden opgebeurd.

De hoge steltenlopers zetten grote stappen. Iets verderop zet de laatste jongeman zijn stelten evenwijdig breed uit elkaar en terwijl hij de stelten laat beven, gromt hij dreigend naar het publiek aan de kant onder hem... ze duiken ineen. Toeschouwers lachen en mijn buik kriebelt; zo eng... zo hoog! Iets in de mens wil blijkbaar een reus zijn, groter zijn dan of zich verheffen boven anderen. Het is indrukwekkend. Ladderdragers sluiten de stoet af. Het is alsof ik in een sprookje zit.

 

Klik op de afbeelding voor een vergroting en info.

 

Het centrum van Merchtem is gevuld met bierterrassen, stands, foodtrucks en kermisattracties. Wat voorzichtig lopen we achterlangs de massa immers het coronavirus dwaalt ook nog. Tegenover het Gemeentehuis treffen we het gezochte etablissement. Het is er rustig want de mensen vieren feest op straat. De serveersters kunnen wedijveren met de Franse Amélie Poulain en het eten smaakt. Dan blijkt het grootse spektakel precies voor het Gemeentehuis te eindigen. De achterste steltenloper zet zijn stelten tegen de betonnen luifel boven de ingang en springt op de luifel. Dit heeft hij meer gedaan!

Hij zet zijn stelten naast elkaar en glijdt aan de buitenkant naar beneden. Terwijl de muziekgroep volkse oudere liederen speelt, gieten de vermoeide deelnemers het nodige bier in hun keelgat.  Vrouwelijk schoon dwarrelt om de fier stoere steltenlopers heen. In mijn hoofd ben ik op de bruiloften die ik als kind in de Nederlandse Achterhoek heb meegemaakt. Verwondering en nostalgische gevoelens strijden om voorrang in mijn lijf.

 

Het is tijd om onze kamer op te zoeken. De terugweg is bekend en we dwalen weer langs de landerijen. Onder de wolken is het rustig. Vrijgezel Wouter is naar een verjaardagsfeest iets verderop. Ruimte genoeg om de dag te laten bezinken. Het web vertelt dat de Koninklijke Steltenlopers van Merchtem erkend zijn als Immaterieel Vlaams Cultureel Erfgoed. Ze blijken een vermaarde folkloristische attractie te zijn. 

Hun historie grijpt terug op de Middeleeuwen. Aangezien de Molenbeek dan regelmatig overstroomd grijpen bewoners naar stelten om de dorpskern en kerk van Merchtem te kunnen bereiken. In de 21ste eeuw zijn de mogelijkheden om zich te ontspannen aan het begin van WO-II beperkt. De bevolking wendt zich naar de oude spelen: de jeugd van Langevelde gaat op stelten lopen, waarop de volwassenen in 1942 volgen. 

Op 10 juni 1945 organiseert Merchtem een bevrijdingsstoet. Elke wijk en elk gehucht neemt daaraan deel. Langevelde bouwt geen praalwagen maar stuurt 25 steltenlopers: het succes is geboren. Vrijwel onmiddellijk wordt de Folkloristische Vereniging 'De Steltenlopers van Merchtem' gesticht en op 24 juni dat jaar nemen ze al deel aan de Vredesstoet te Wemmel. 

En nu? Het is gewoon uitzonderlijk, ze vormen een internationale attractie en hebben al in heel Europa opgetreden. Zo ook in China, Rusland, Amerika en de Verenigde Arabische Emiraten! Waar niet!?

 

Dromerig zak ik weg in de rust van het Vlaamse platteland... de traditionele Vlaamse inborst wat een verrassing... ... een Vlaams visitekaartje.

 

Bronnen

- Koninklijke Steltenlopers Merchtem.

Op 24 juni 2022 van https://www.steltenlopersmerchtem.be/nl/

- Sint-Catharinakapel Ruisbroek.

Op 1 juli 2022 van https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/2301

 

---> 350 MEER MEESTERWERK IN BRUSSEL - In het Old Masters

---> LIEFDE 2022 IDO Inhoud

---> QUEESTE

---> HOME