DUIDELIJK ZONDER WOORDEN
Thea-Warrior
Volgens Rolf Roeingh (ca. 1960) heeft Berlijn, de stad aan de Spree, nauwelijks invloed gehad op het werk van Mia Lederer. Ook haar leraren, waaronder de expressionistisch schilderende Moriz Melzer (1877-1966), zouden Mia slechts weinig hebben kunnen aansturen; ambachtelijke raadgevingen accepteert ze en dan houdt het op.
Roeingh stoeit eveneens met bestaande stromingen. Hij benoemt de frivoliteiten van Mia 's werk die volgens hem eigenlijk tot de tijd van de rococo behoren, maar stelt tevens vast dat als Mia haar meisjes in spijkerbroek afbeeldt ook zij de gavotte lijken te gaan dansen. Daarnaast registreert hij dat er een zwaarmoedige schaduw over Mia's pastelzachte wereld valt. Volgens hem waait er in het midden een geur overheen als van een zeer oud, tegelijkertijd zoet en bijna giftig, parfum. Hij concludeert dat Mia niet oppervlakkig te werk gaat. Benadrukt dat de vrolijkheid in haar afbeeldingen voortkomt uit haar met een glimlach gesierde inzicht in de onvolkomenheid van de wereld en de mensen en dat het zeker geen vrolijkheid uit ontwetendheid is.
In Mia Lederer - Impressionen wijst hij in zijn inleiding op kunstenaars die wat betreft concepten en ontwerp hun tijd vooruit zijn. Hun kunstwerken zouden voor de meeste tijdgenoten als 'boeken met zeven zegels' zijn... eerst volgende geslachten kunnen de erin versleutelde raadsels oplossen. Roeingh betoogt dat juist die voorlopers tijdens hun scheppende leven veelal een zware strijd om erkenning moeten leveren, of nog leveren. Direct daaraan gekoppeld volgt de echte bestaansstrijd.
In hoeverre dit laatste voor Mia Lederer heeft gegolden, weet ik niet. Naast haar staat haar echtgenoot Johannes Lederer en waarschijnlijk heeft hij het nodige aan hun gezamenlijke bestaan bijgedragen. Maar toch!? Hoe hebben Mia en Johannes een en ander ervaren? Heeft zij, naar haar idee, voldoende erkenning gekregen? Mogelijk dat hun nakomelingen zich daarover nog zouden kunnen uiten.
Raadsels heeft Mia zeker geleverd en het lijkt erop dat ze daarover heeft gezwegen. De ambiguïteit in haar afbeeldingen is meer dan een rustig, ontspannen, spel voor de jaren vijftig en zestig van de twintigste eeuw. Wat vertelt Mia met en door de tweedeling of zelfs meervoudigheid van haar afbeeldingen? Volgens mij allereerst dat mensen minder oppervlakkig zouden mogen kijken; verder mogen kijken dan hun neus lang is. In het direct, concreet waarneembare vind ik Mia reeds geniaal. In de meervoudigheid is ze absoluut de koningin. Het gaat om tweedelingen... om dichotomieën die niet zonder meer exclusief zijn, maar waarvan de eigenschappen ook geleidelijk in elkaar kunnen overgaan. Tweedelingen als goed en kwaad, de goeden en de slechten, oorlog en vrede, passie en rede, man en vrouw, hemel en aarde, het spirituele en het materiële, enz.
Om bij het laatste aan te sluiten... alles is energie: in principe is Alles Liefde. Het Fijnstoffelijke lijkt zich door een enorme intelligentie te kenmerken, en deze intelligentie wil zich in het grofstoffelijke, in de verdichte materie, manifesteren. Om tot die concrete manifestatie te kunnen komen, splitst het Fijnstoffelijke zich binnen het grofstoffelijke in een dichotomie. Neem het simpele man-vrouw. Ik heb dit al eerder betoogd, immers in welk type lichaam komt de Ziel in een volgend leven terug? In dat van een man of in dat van een vrouw? Tijdens het leven in het grofstoffelijke, via hun interactie, trachten mannen en vrouwen het Goede weer op het spoor te komen. Ze willen als het ware terug naar het Eenduidig Fijnstoffelijke; terug naar het Goddelijke.
Het vormt de Ademhaling van het Universum: van het Eenduidig Fijnstoffelijke naar het tweeduidige grofstoffelijke, naar het Eenduidig Fijnstoffelijke, naar het tweeduidige grofstoffelijke, enz., enz. Door de dood wordt het Eenduidig Fijnstoffelijke bereikt, maar de dood is in deze het grootste taboe. En toch... waar gaat dit over, immers het tweeduidige grofstoffelijke behoort eveneens tot de Goddelijke Energie! Alles is Energie. Wij-mensen mogen in het grofstoffelijke in vrijheid spelen (en werken en fouten maken): mogen groeien naar meer en meer Bewustzijn van dat wat het Goddelijke inhoudt en wat in Liefde is.
De tweedeling wordt gekenmerkt door beperkte houdbaarheid. Via de ambiguïteit in haar werk vertelt Mia Lederer dat het hier op Aarde allemaal niet zo eenduidig is; op subtiele wijze brengt ze kanttekeningen aan. In aansluiting bij Bele Bachem's opmerking over de jaren dertig - een tijd waarin mensen leren te vrezen - durf ik te stellen dat (bijvoorbeeld) de tweedeling in 'goeden en slechten' nauwelijks houdbaar is. Natuurlijk hebben de nationaal-socialistische leiders in Duitsland hun volk geterroriseerd, natuurlijk hebben vele Duitsers hun leiders (al of niet in angst of door onnozelheid) bijna blindelings gevolgd en natuurlijk is het logisch dat het Duitse volk door de acties van hun legers in de landen om hen heen tot 'de slechten' zijn bestempeld. Maar er zit een kanttekening aan dit geheel. Weliswaar hebben de Russen, Fransen, Britten en Amerikanen zichzelf bestempeld als 'de goeden' maar in hun overwinningstocht hebben zij vele levens genomen (ook van onschuldigen). Ook hun legers hebben voor extreme vernietiging van have en goed gezorgd. Zoals gezegd: het is allemaal niet zo eenduidig.
De in de meervoudigheid 'verborgen' boodschap bevat een hint voor de huidige situatie in Europa. Ook nu oefenen leiders repressie uit op hun volk en nemen ze 'hun' onderdanen de vrijheid af. Dwangarbeid en gigantische boetes hangen mensen boven het hoofd. Hopelijk overkomt aan de huidige goeden niet wat in het midden van de jaren veertig van de twintigste eeuw de gewoon-goeden uit het Duitse volk is overkomen. Vriendelijk en zonder woorden draagt Mia in haar kunst een boodschap inzake meerduidigheid uit... misschien is het tijd om enkele voorbeelden te bekijken.
Klik op de afbeelding voor een vergroting
Profileert Mia Lederer zich, in de afbeelding die ik 'Light my Fire' noem, via Chiang Kai-shek als anti-communist? En die Dikke en die Dunne behoren die tot haar jeugdsentiment? Al met al zijn het wel proeven van bekwaamheid.
Bronnen
- Chiang Kai-shek. Op 23 juni 2022 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Chiang_Kai-shek
- Foto Generaal Chiang Kai-shek met zijn vrouw Soon Mei-ling en generaal Joseph Stillwell in Birma (1942). Publiek domein.
Op 23 juni 2022 van https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Chiangs_and_Stilwell.jpg
- Foto Mia Lederer. Fotograaf onbekend.
Scan uit: Verein der Berliner Künstlerinnen E.V. (1987). 120 Jahre Verein der Berliner Künstlerinnen E.V. (Catalogus Ausstellung Rathaus Schöneberg in Verbindung mit dem Kunstamt Schöneberg vom 1. August bis 13. September 1987). Berlin: Ruksaldruck.
- Moriz Melzer. Op 16 juni 2022 van https://de.wikipedia.org/wiki/Moriz_Melzer
- Roeingh, R. (ca. 1960). Mia Lederer - Impressionen - Zehn Zeichnungen und Fünfzehn Studien und Skizzen. Band IV/7 der Archivarion Kunstbibliothek. Berlin: Archivarion - Deutscher Archiv Verlag.
---> 346 MIA'S UNIEKE GENIALITEIT - Bruikbare Boodschappen