344 COLLEGA'S IN EUROPA

VERONDERSTELDE INVLOED VAN DE TIJD

Thea-Warrior

Mia's vroege boekillustraties en porseleindecoraties zijn figuratief van aard. Haar vroege schilderijen zijn 'zoet' noemen. Uitgevoerd in pasteltinten stralen ze tederheid uit. Haar latere abstracte schilderijen bevatten volgens Rudolf Lorenzen (1966) meer rode, bruinrode en oranje tinten. Op het web dwalen slechts enkele afbeeldingen, dus eerlijk gezegd zou ik veel meer van die latere schilderijen willen zien. Als Lorenzen - volgens eigen zeggen een vriend van Mia - haar interviewt, lijkt haar uiterlijk meegestroomd te zijn met de verandering in haar werk; haar (kortere) haar bezit een cognackleurige tint.

Als het gaat om een kunststroming waartoe ik haar zou kunnen rekenen, sta ik aardig met lege handen. In Duitsland wordt (nog) niet op haar teruggeblikt. In de documentaire uit het journaal Der Augenzeuge (1949) stelt de commentaarstem dat niet de pentekeningen, maar vooral de zachte techniek van haar aquarellen karakteristiek voor haar zijn. Volgens de stem zijn Degas en Renoir voorbeelden en met name de subtiele wijze waarop waarop (de Franse) Marie Laurencin portretteert. De stem zegt dat Mia zachte tonen overtuigend kan vormgeven en dat ze zoals veel vrouwen in zachtheid haar kracht heeft. Wat kan ik van dit laatste zeggen? Opvoeding? Vooroordelen!?

In Mia Lederer - Impressionen schrijft Rolf Roeingh (ca. 1960) dat het toeval lijkt dat Mia in Kopenhagen is geboren in plaats van in Parijs, want in haar werk zitten overeenkomsten met dat van Degas, Renoir, Toulouse-Lautrec of de jonge Picasso. Aldus brengt Roeingh Mia onder bij de impressionisten.

Wat onderwerpen en thema's betreft, ben ik het eens; terrassen, variété, ballet, geliefden. Kijk ik naar de geboortejaren dan loopt Mia (1921-2001) ineens decennia achter. Edgar Degas (1834-1917) heeft inderdaad romantisch uitziende ballerina's het licht laten zien. Pierre-Auguste Renoir (1842-1919) heeft zijn Parijse terrassen gevuld met feestende mensen, waarbij vrouwen romantische, zwierige jurken dragen en mannen eruitzien als dandy's of halve kunstenaars. Wel degelijk bestaat de kledingstijl van Mia's vroege vrouwen ook uit gedrapeerde lagen, ruches en grote strikken.

Henri de Toulouse-Lautrec (1864-1901) sluit in zijn stijl wel bij Degas en Renoir aan, maar in zijn schilderijen is meer van de keerzijde van het vrolijke leven te zien. Bij hem komt iets van de armoede uit het kunstenaarsmilieu soms schrijnend naar voren. Pablo Picasso (1881-1973) heeft in zijn jonge jaren inderdaad meer figuratief geschilderd. Tussen de webafbeeldingen tref ik bij hem in elk geval reeds de harlekijn met zijn geruite kostuum aan. En Marie Laurencin (1883-1956) heeft in haar schilderijen overvloedig gebruik gemaakt van pasteltinten. Vrouwen zijn voor Marie favoriet en Mia is eveneens niet afkerig om vrouwen af te beelden.

Is Mia een late adept van het impressionisme? Volledig ja, kan ik hierop niet zeggen; er ontbreekt iets. Waarschijnlijk heeft ze tijdens haar kunstopleiding afbeeldingen van de werken van genoemde kunstenaars gezien, maar haar manier om zich uit te drukken is volgens mij meer gerelateerd aan de concrete ellende van de tijdsperiode waarin zij werkt. Ik reken Mia Lederer, als jongste, liever tot de groep Europese kunstenaars die voor en zeker na de Tweede Wereldoorlog in een eigen niche in de markt hebben geopereerd: de Franse Raymond Peynet (1908-1999), de Duitse Bele Bachem (1916-2005) en de Nederlandse Fiep Westendorp (1916-2004). De eerste twee beroemd vanwege hun tekeningen en porseleinafbeeldingen. Fiep beroemd door haar illustraties in de kinderboeken van Annie M.G. Schmidt. Boeken waarmee generaties zijn opgegroeid.

Omdat de drie kunstenaars wat ouder zijn dan Mia zitten ze als de Tweede Wereldoorlog begint net in een andere levensfase, maar het lijkt erop dat ze na de vernietigende oorlog alle vier (Raymond Peynet met zijn Geliefden volgens het web reeds in 1942) zichzelf en de mensen willen richten op het buitengewoon verheugende van de liefde, op dat wat mensen in het leven gelukkig maakt, waaronder de onschuld van kinderen.