284 SINT-MAARTEN EN PROCONSUL TETRODIUS

MET DANK AAN HAGIOGRAAF SEVERUS

Thea-Warrior

 

Aangezien ik eigenlijk niks van Jacob Jordaens weet en het wereldwijde web summier persoonlijke informatie verstrek, besluit ik 11 november een boek over de schilder te kopen: 'Jacob Jordaens - Jordaens' Leven en Werken' uit 1906 door Max Rooses.

Begin twintigste eeuw is de heer Rooses conservator van het Museum Plantin-Moretus in Antwerpen èn is hij - volgens het wereldwijde web - de man die de naam van schilder Jordaens enigszins heeft verdraaid. Het jongetje Jordaens, geboren 19 mei 1593, staat in het doopregister van Antwerpen ingeschreven met de voornaam Jac.

Conservator-schrijver Rooses maakt daar Jacob van, terwijl de schilder gedurende zijn gehele leven zijn brieven met Jacques Jordaens heeft ondertekend. Hm, hier en nu ga ik hem Jacques (Jacob) Jordaens noemen.

Het wereldwijde web vermeldt verder dat het gezin van Jacques (Jacob) in totaal uit elf kinderen bestaat en dat zijn ouders gegoede burgers zijn. Zijn vader Jacob Jordaens is sargieverkoper en drijft een winkel in linnengoed in de binnenstad. Er moet een redelijke welstand hebben geheerst in het gezin en, al is het niet gedocumenteerd, de jongen Jacques (Jacob) moet een bij hun stand passende, gedegen schoolopleiding hebben genoten: hij kan goed schrijven, beheerst de Franse taal en kent verhalen uit de Bijbel en Griekse mythologie. 

 

In de dagen na mijn aankoop van de elfde handelen boekhandelaar en postbezorger vliegensvlug, dus op zondagavond 14 november 2021 is het me al gegund het grote, oude boek te bekijken. Het is een schitterend exemplaar met tientallen afbeeldingen in zwart wit. De mooiste zitten achter pergamijnen beschermbladen. Wat heet... een cadeautje!

Op pagina 44 en 45 tref ik de mij reeds bekende afbeeldingen van 'Sint Maarten geneest een bezetene' aan, dan lees ik op pagina 275 in de 'Lijst van Jordaens' Werken' onder 'D. Heiligen en Kerkelijke Geschiedenis' dat er nòg een tekening moet zijn! Volgens Max Rooses bevindt deze waterverf-pentekening zich in het British Museum. Enkele minuten later weet het wereldwijde web via het trefwoord 'Saint-Martin' de derde afbeelding 'Saint Martin of Tours Healing the Servant of Tetrodius'

op te hoesten. 

 

Kort is het schrikken, want Tetrodius, wie is dat? In het definitieve schilderij is toch geen Tetrodius afgebeeld!? Nee, nee, nee, de man achter het rode tafelkleed is echt aartshertog Albrecht van Oostenrijk! Misschien is een gebeurtenis uit het leven van Sint-Maarten - de duiveluitdrijving bij de dienstknecht van Tetrodius - gebruikt om de aartshertog versluierd af te beelden. Verrassing! Sinds 1993 bevindt deze kleurige tekening, gewrocht op vier aan elkaar bevestigde vellen handgeschept papier zich in Noord-Amerika: in de National Gallery of Art in Washington DC. De mazzelaars! Het Engelse koningshuis heeft na eeuwen het nakijken. Bij het bekijken van de waterverftekening nestelt zich een warme vrede in mijn borstkas, want vrijwel onmiddellijk neem ik de versleutelde energielijnen in de tekening waar... in déze wel!

Even later doet het wereldwijde web (ccel.org) me via Engelse vertalingen door de eerwaarde professor Alexander Roberts van de 'University of Saint-Andrews' in Schotland van het Latijnse origineel het relaas van bedoelde duiveluitdrijving uit de doeken.

 

Hagiograaf Sulpicius Severus vertelt dat een dienstknecht van Tetradius, een man van proconsulaire rang, door een demon wordt bezeten, hetgeen leidt tot uiterst pijnlijke toestanden. Martinus wordt gevraagd de dienstknecht de hand op te leggen. Hij vraagt of de man bij hem gebracht kan worden, maar de kwade geest kan op geen enkele manier uit de cel waarin hij zich bevindt naar buiten komen: hij toont zich enorm angstig, en met woeste tanden, aan allen die proberen naderbij te komen. Hierop werpt Tetradius zichzelf neer aan de voeten van de heilige man en smeekt hem zelf het huis binnen te gaan waarin de door de duivel bezeten man wordt vastgehouden. Martinus verklaart dat hij het huis van een niet-bekeerde heiden niet kan betreden, Tetradius houdt zich in die tijd immers nog bezig met heidense praktijken. Daarop belooft Tetradius dat als de demon uit de jongen wordt uitgedreven hij zich tot het christendom zal bekeren. Martinus legt (na deze belofte) zijn hand op de jongen waarop de kwade geest uit hem wordt verdreven. Als Tetradius dit ziet, gelooft hij in de Heer Jezus, en wordt onmiddellijk catechist. Niet veel later wordt hij gedoopt en sinds die tijd heeft hij Martinus, als veroorzaker van zijn verlossing, altijd met bijzondere affectie bejegend.

 

Hm, in het kader van de christianisatie van Gallië (Frankrijk ruim genomen) vind ik dit een schitterend stichtelijk verhaal. Op wezenlijk hoog niveau wordt een rol van belang weggelegd bij de proconsul, een Romeinse magistraat - voormalig consul - die is benoemd tot gouverneur of militaire commandant van de provincie. Zijn bezeten dienstknecht moet hem werkelijk aan zijn hart zijn gegaan, want na diens genezing houdt hij zich aan zijn woord: hij gaat christelijk godsdienstonderwijs volgen en laat zich dopen als christen. Goed voorbeeld doet goed volgen!

Door zijn weigering de heidense woning te betreden, vind ik de heilige man Martinus ietwat minder aardig. Akkoord, akkoord, ook ik begrijp dat dit een gehaaide, diplomatieke zet is.