245 UIT- EN INZICHT

VAN MEER OF MINDER BELANG

Thea-Warrior

 

Stap voor stap naar het einde van het verhaal wat het schilderij 'De Madonna van kanselier Rolin' betreft. Heeft Jan van Eyck het uitzicht vanuit de waterpoort l'Arche verbeeld? Ja, nee, ja, nee! In het midden - tussen de twee pilaren - lijkt het perspectief wel vanuit l'Arche op de Schelde te zijn, hoewel ik het bebouwde eiland in het midden van de rivier daar niet ken. Het doet me denken aan de eilanden in de Seine in Parijs, maar dan zonder de bruggen. Rogier van der Weyden heeft stroomopwaarts de waterpoort van de tweede stadsomwalling 'les Arches des Chauffours' in Doornik niet geschilderd. Jan van Eyck lijkt deze poort over de Schelde wel te schilderen. En net als Rogier lijkt Jan op de linkeroever een deel van het klooster van de Minderbroeders (de franciscanen - les Cordeliers) weer te geven. 

 

De kerk op de rechteroever van de Schelde, boven de handen van kanselier Rolin kan de voormalige kerk Notre-Dame de Châstel in Autun in Frankrijk zijn. Nicolas Rolin heeft deze kerk niet gesticht, maar volgens het wereldwijde web is hij er gedoopt en heeft hij deze kerk sinds 1426 laten verbouwen en restaureren. Te begrijpen dat hij een opdracht voor een altaarstuk aan befaamde schilders heeft gegeven. Aan de zuidzijde van de kerk in Autun laat de kanselier werklieden een grote familiekapel optrekken. Mogelijk is zijn schilderij met de Madonna daar direct geplaatst, in 1462 wordt hij er begraven. 

Maar de afgebeelde kerk kàn ook de Saint-Jean, de Sint-Johanneskerk, in Doornik zijn (kerk b onder links van het midden op het plan). Vanaf l'Arche klopt het zicht op die kerk niet helemaal, maar Rogier van der Weyden lijkt deze kerk eveneens af te beelden en op zich past een kerk met de naam Saint-Jean heel aardig bij de roepnaam 'Jan' van schilder van Eyck.

 

Op de linkeroever van de Schelde (op het schilderij aan de kant van de Madonna rond het hoofd van Jezus) lijkt meer van Tornacum - Tournai - Doornik - de Stad van de Torens - weergegeven. Niet vanaf l'Arche gezien, maar van een plek wat meer stroomafwaarts gelegen; mogelijk vanaf de Sint-Brixius (kerk a rechtsonder op de plattegrond). 

Jan van Eyck veroorlooft zich ogenschijnlijk weinig vrijheden: de opvallende kerk (A) op de voorgrond lijkt de - in het begin van de negentiende eeuw afgebroken - Sint-Pieterskerk te zijn. Het is de kerk waarin zich rond 1430 het altaar van het schildersgilde Sint-Lucas heeft bevonden: een plek waar zowel Robert Campin als Rogier van der Weyden en Jan van Eyck samen zijn geweest tijdens een Sint-Lucasfeest. Het grote donkere koor (B) op het schilderij behoort dan toe aan de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal. De vijf torens van de Kathedraal heeft Jan niet geschilderd. Ik weet niet waarom, maar de schilders lijken deze torens angstvallig te hebben gemeden. De hoge toren (C) achter het donkere koor stelt dan het Belfort voor.

 

In het begin van de vijftiende eeuw hebben in dit zuidoostelijk stadsdeel in Doornik de nodige kerken gestaan. De Abdij van Sint-Maarten (D) de kerk Sint-Piat (E) en die van Sint-Catharina (H) heeft Jan volgens mij goed zichtbaar geschilderd. De toren van de Sint-Catharina heeft sterk gotische kenmerken. Daartussen bevinden zich meerdere kerken en kloosters met torens, dus ik twijfel enigszins hoe de andere zichtbare torens (F en G) precies heten. Het is verrassend, het totaal van het geschilderde uitzicht lijkt te bestaan uit een combinatie van steden. Zouden schilders destijds dat meer in hun schilderijen hebben toegepast? Een exacte weergave van de omgeving schijnt minder belangrijk te zijn. Dit geldt ook voor het interieur.

 

Drie versleutelingen van het energielijnenpatroon in de Cathédrale Notre-Dame te Tournai/ Doornik ben ik ondertussen op het spoor gekomen. Zeer befaamde 'Vlaams-Waalse' meesters hebben zich ermee bemoeid. Wat als een spel is begonnen 'het bezoeken van alle Billenniummonumenten van Rafael Verjans' is een bloedserieuze zaak geworden. Immers met behulp van de geniale middeleeuwse schilders uit het begin van de vijftiende eeuw en met de historische persoonlijkheden uit het midden van de negentiende eeuw blijk ik aan te tonen dat het energielijnenpatroon van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal in Doornik - het Patroon dat daar de Krachtplek uitmaakt - daadwerkelijk bestaat.

 

Ben ik er nu in Doornik/ Tournai... met 'dit uitzicht over de Schelde in de richting van het kasteel van Antoing'? Bijna wel, van zaterdagavond 2 maart tot en met dinsdagochtend 5 maart 2019 en met een paar uurtjes op donderdag 25 april 2019 ben ik naar Doornik afgereisd om te onderzoeken wat Ailbertus d'Antoing, de stichter van het klooster te Kloosterrade, de voorloper van de abdij van Rolduc in Nederland, in deze stad allemaal zou hebben kunnen ervaren. Daarnaast heb ik uren en uren op het wereldwijde web doorgebracht. Ik kan niet anders dan concluderen dat kanunnik Ailbertus d'Antoing de Achtster van de Doornikse Kathedraal moet hebben gekend. De Ster moet hem hebben geïnspireerd om naar het land tussen Maas en Rijn te vertrekken om daar een krachtige verticale energielijn te zoeken en er een klooster met kapel te stichten. Volgens mij is het Christuskracht! De kerk in Rolduc is niet voor niks gewijd aan Maria zijn Moeder en de Engel Gabriël; aan de Annunciatie.

 

Inderdaad lijk ik aan het eind van mijn wederwaardigheden in Doornik aangekomen te zijn. Bijna, want zoals beloofd dien ik nog wat aandacht te schenken aan de Sint-Catharinakapel van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal. Maar allereerst een diepe, diepe buiging en 'chapeau' voor de meesters Robert, Rogier en Jan. Ik vraag me af... zouden ze het energielijnenpatroon hebben versleuteld zonder dat bisschop Jean de Thoisy en kanselier Nicolas Rolin zich met hen zouden hebben bemoeid!?