89 DE NOORDELIJKE CONCHA - DEEL 2

Abdijkerk Rolduc - noordelijke concha - de heiligen
Abdijkerk Rolduc - noordelijke concha - de heiligen

DE HEILIGEN

Thea-Warrior

 

In de noordelijke concha staan bezijden de tempel vier heiligen afgebeeld: Sint-Lucia, Sint-Daphne, Sint-Bernardus en Sint-Servatius. De Abdijkerk van Rolduc bezit relikwieën van deze heiligen.

Ik heb me afgevraagd wat de rol van heiligen is in de rooms-katholieke kerk. Het zijn geen goden, maar door hun voorbeeldige leven of de manier waarop ze omgaan met verschrikkelijke gebeurtenissen in hun leven, inspireren ze mensen; ze brengen waarden en normen in voor het gewone leven. Richtlijnen als 'vaders trouwen niet met dochters' en 'respect voor de mening en het standpunt van vrouwen'.

 

Eigenlijk doen alle religies pogingen de hogere, onderliggende vorm-en-structuur-orde - het Hemelse - van het wereldbestaan en het gewone menselijke bestaan op te pakken en te beschrijven met als doel de lagere, bovenliggende, orde van het concrete aardse bestaan - dat wat eenvoudig waar te nemen is - te reguleren.

Elke religie doet pogingen om de scheppende, seksuele, kracht in banen te leiden en te controleren. Elke religie, zelfs een niet-religie als het sjamanisme, creëert en hanteert hiervoor eigen helden om de door hen verworven principes en wijsheden uit te dragen. Heiligen zijn gelovigen van wie het leven en sterven op dat van Jezus Christus lijkt, derhalve wil ik de vier hier afgebeelde heiligen kort de revue laten passeren.

 

De heilige Lucia van Syracuse (283-304). Een jonge vrouw van wie de vader gestorven is, die bruid van Christus wil zijn en eeuwig maagd wil blijven. Lucia weigert met een heidense man te trouwen en laat haar bruidsschat onder de armen verdelen. De afgewezen man geeft haar als christen aan bij de magistraat. Ze weigert vervolgens een offer aan de keizer te brengen. Afvoeren naar een bordeel lukt niet, van het vuur op de brandstapel heeft ze geen last. Uiteindelijk wordt ze met zwaardsteken, ook door haar hals gedood. In een van de versies van de legende steekt ze haar ogen uit nadat haar heidense minnaar naar haar hand heeft gedongen. Ze zendt hem haar ogen op een schaal toe met de boodschap haar met rust te laten. Haar zicht lijkt niet onder de handeling geleden te hebben. In een andere versie worden haar ogen uitgestoken bij haar marteldood. De heilige Lucia is de patroonheilige van de blinden.

 

De heilige Dymphna van Geel (zevende eeuw) is de schone dochter van een heidense Ierse koning en een christelijke moeder. In het geheim laat haar moeder haar dopen door Gerebernus. Als haar moeder sterft, is haar vader radeloos. Naarstig zoekt hij een nieuwe echtgenote. Uiteindelijk tracht hij zijn dochter te dwingen met hem te trouwen. Dymphna vlucht met Gerebernus en samen leven ze als kluizenaars in de Kempen in België, waar ze voor armen en behoeftigen zorgen. Na jaren van achtervolging vindt haar vader hen en hij tracht opnieuw Dymphna te dwingen met hem te trouwen. Hij eist dat Gerebernus het huwelijk sluit. Beiden weigeren. Woedend onthoofdt haar vader haar, en zijn dienaren onthoofden Gerebernus. De heilige Dymphna is patroonheilige van de Belgische stad Geel.

 

De heilige Bernardus van Clairvaux (1090-1153) is een jongeman uit een Bourgondisch geslacht, geboren op het kasteel Fontaines bij Dijon. Sint-Stephanus zendt hem aan het hoofd van twaalf monniken naar Clairvaux om daar een nieuw klooster te stichten. Als abt binnen deze kloosterorde van cisterciënzers weet Bernardus het religieuze leven van zijn tijd te hervormen en te vernieuwen.

Van de paus krijgt hij opdracht rond te gaan en te prediken om deelnemers voor de Tweede Kruistocht te werven. In dit kader zou hij ondermeer in Kloosterrade en op het Onze-Lieve-Vrouweplein in Maastricht gepredikt hebben (Corten, 1902). In 1174 wordt Bernardus heilig verklaard en in 1830 wordt hij 'Doctor van de Kerk', waardoor hij beschouwd wordt als een der kerkleraren. Op zijn spreukband staat: 'Stella cuius radius universum orbem illuminat' ofwel 'De Ster, wier licht de gehele wereld bestraalt'. Prachtig, gezien de ster van energielijnen, die ik later in de crypte van Rolduc zal ontdekken.

 

De heilige Servatius van Maastricht (vierde eeuw, gestorven in 384) is in Groot-Armenië, Tongeren of Maastricht geboren. Volgens de legende is hij de laatste bisschop van Tongeren en de eerste van Maastricht. In 342 of 343 zou hij deelgenomen hebben aan het Concilie van Sardica (Sofia in Bulgarije) waar hij zich tegen het arianisme uitspreekt en zich schaart aan de kant van de trinitariërs, die met hun geloof in de Drie-eenheid de overhand zullen gaan krijgen in de westerse kerk. In 346 is hij aanwezig op het Concilie van Keulen. In 359 en 360 wordt hij genoemd als bisschop van de Tungri op het Concilie van Rimini. Servatius zou op een grote begraafplaats naast de Romeinse heerweg van Maastricht naar Tongeren begraven zijn. Bisschop Monulfus zou daar net een grote kerk gebouwd hebben. 

 

Rond het leven van Sint-Servaas zijn meerdere legenden gebouwd. Hij zou een Armeense achterneef van Jezus zijn. Tijdens een bezoek aan Rome zou hij van de heilige Petrus een sleutel ontvangen hebben. In Tongeren zou hij mijter en kromstaf uit handen van een Engel gekregen hebben, en ondanks dat hij daar in het Grieks predikte, kon iedereen hem verstaan. Verder zou hij Attila de Hun gedoopt hebben.

Aan Sint-Servaas zijn dan ook de nodige boeken gewijd. Als eerste schrijft Gregorius van Tours (ca. 538-594) over hem in zijn 'Historia Francorum' (576-580) en in zijn 'Liber in gloria confessorum' (587). De 12e-eeuwse dichter Hendrik van Veldeke heeft in vroeg Nederlands 'Het Leven van Sint-Servaas' geschreven.

Ik denk dat ik nog meer over hem ga schrijven; in Maastricht staat ook een Billenniummonument van Rafaël Verjans. Als de queeste goed verloopt, kom ik Sint-Servatius vanzelf tegen!

 

Terug naar de Abdijkerk van Rolduc. Op de gordelboog van de noordelijke concha een medaillon met een 'halve' man. Op zijn spreukband staat 'Orietur stella ex Jacob'. Het zou Jacob Handl (1550-1591) - ook genoemd Jacob Gallus - kunnen zijn; een cisterciënzer monnik bekend vanwege zijn sacrale muziek. 

'Orietur Stella' betekent 'Een stijgende ster' of ' Een ster zal opstijgen'. Het wereldwijde web geeft als mogelijke vertaling: 'Ster (zoals de oceaan), jouw licht zal in het duister schijnen'. Een bijzondere hymne, want volgens het wereldwijde web wordt dit gezang al in de twaalfde eeuw in cisterciënzerkloosters gezongen. Ik geniet er helemaal van immers 'Orietur Stella' lijkt een hint te zijn naar de horizontale ster met de verticale energielijn... die ik in Rolduc heb aangetroffen.

 

Bronnen

- Bernardus van Clairvaux. 22 augustus 2020 van: https://nl.wikipedia.org/wiki/Bernardus_van_Clairvaux

- Corten, R., Ruyten, A.H.M. (1902) Rolduc in Woord en Beeld - Geschiedenis der Abdij en der Onderwijsinrichting. Kerkrade: Erven N. Alberts.

- Dimphna van Geel. 22 augustus 2020 vanhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Dimpna_van_Geel

- Jacob Gallus. 22 augustus 2020 van: https://nl.wikipedia.org/wiki/Jacobus_Gallus

- Lucia van Syracuse. 22 augustus 2020 van: https://nl.wikipedia.org/wiki/Lucia_van_Syracuse

- Orietur Stella. Ensemble Venance Fortunat - Anne-Marie Deschamps (2014). The eternal chant, 12th Century.

26 augustus 2020 van: https://www.youtube.com/watch?v=G5AsjBca1Fo

- Servaas van Maastricht. 22 augustus 2020 van: https://nl.wikipedia.org/wiki/Servaas_van_Maastricht

- Sleutel van Sint-Servaas. 22 augustus 2020 van: https://nl.wikipedia.org/wiki/Sleutel_van_Sint-Servaas

 

---> 90 DE OOSTELIJKE CONCHA- DEEL 1 - Jezus Christus 

---> Link Orietur Stella

---> LIEFDE 2020 AR Inhoud

---> HOME