83 PERSONEN ROND PRIESTER AILBERTUS

LOSSE EINDJES

Thea-Warrior

 

Correct aan de ene kant en alsof ik een roddelrubriek opstart aan de andere. 

 

Bisschop Radboud II, een mogelijke leermeester, is van 1068-1098 bisschop van Tournai en Noyon geweest. 

 

Odo van Doornik weigert in 1105 de bisschopsstaf en

-ring te ontvangen uit handen van keizer Hendrik IV, derhalve kan hij zijn ambt niet meteen opnemen.

In 1106 aanvaardt keizer Hendrik V de benoeming van Odo als bisschop van Kamerijk. Odo weet zich niet in te houden en laat zich, in het kader van de Investituurstrijd, opnieuw kritisch uit over het benoemen van hogere geestelijken door leken, zoals de keizer. Volgens het wereldwijde web wordt hij daarop in 1110 door keizer Hendrik V verbannen naar de abdij van Anchin, om daar als monnik te leven. De keizer stelt dat Odo gewoon niet officieel benoemd is. Odo, waarschijnlijk de leermeester van Ailbertus op etherisch gebied, is een van de meest geleerde Lotharingers van zijn tijd. Hij is geboren in 1060 in Orléans en sterft 19 juni 1113 in Anchin. 

 

Thyemo d'Antoing, Ailbertus' jongere broer, is mogelijk in 1111 in Kloosterrade gestorven (Ramakers, 2008).

Als dit waar is, dan kan dit bijgedragen hebben aan het vertrek van Ailbertus uit Kloosterrade. Thyemo, die hem op zijn reis van Tournai naar het Land van Rode vergezeld heeft en daarna bij hem in Kloosterrade is gebleven, is voor Ailbertus emotioneel waarschijnlijk een grote steun geweest.

 

Graaf Adalbert van Saffenberg (ca.1042-1109) is met priester Ailbertus d'Antoing de stichting (en bouw) van Kloosterrade overeengekomen. Op de een of andere manier geeft hij krachtig leiding aan de mensen in de gebieden waarover hij de bevoegdheid heeft. Volgens de Annalist (Augustus & Jamar, 1995) is hij op 16 december 1109 overleden. De wereldlijke stichter is begraven voor het altaar in de crypte; in zijn eigen grafkerk.

 

Mathildis of Mechthild (ca.1040-1110), echtgenote van Adalbert van Saffenberg en moeder van Adolf, is na het overlijden van haar man vertrokken uit 's Hertogenrade naar een woning die haar eerste echtgenoot haar heeft nagelaten. Volgens de Annalist (Augustus & Jamar, 1995) is zij is op 4 december 1110 in Hollenden gestorven en begraven in een vrouwenklooster te Wetter.

 

Embrico van Mayschoss (ca.1055-1123) is ministeriaal in dienst van graaf Adalbert. Vanwege verdiensten voor zijn heer heeft hij bepaalde overerfbare rechten ontvangen. Hij kan daarmee niet zomaar doen wat hij wil, hij dient met zijn heer te overleggen, in die zin is hij een onvrije.

In 1107 schenkt hij, met toestemming, zijn bezittingen aan de kloostergemeenschap in het Land van Rode. Zakelijk en financieel-economisch gezien is Embrico tijdens de beginjaren van het klooster dè steunpilaar van de gemeenschap. Volgens de Annalist (Augustus & Jamar, 1995) heeft hij in 1115 voor Kloosterrade de eerste wijngaard - Hangendenfels - aangelegd, en is hij op 9 juni overleden.

 

Adeleida (ca.1058-1129) is de echtgenote van Embrico van Mayschoss. De Annalist (Augustus & Jamar, 1995) vertelt dat ze, terwijl ze als kloosterlinge in een klooster verbleef, daar geschaakt is. Haar adellijke ouders zijn weinig ingenomen met de kwestie: Adeleida wordt geheel onterfd, maar krijgt - waarschijnlijk voor haar eigen onderhoud - nog een hove in Lich. Ik denk dat het een moestuin is of landbouwgrond, volgens bezit het terrein mij geen echte boerderij - mogelijk land zonder dieren! Als Adeleida in 1107, naast haar echtgenoot, in Kloosterrade intreedt, brengt ze haar persoonlijke eigendommen in de kloostergemeenschap in. Haar sterfdag is 30 november.

Tot mijn verbijstering verneem ik op 30 juli 2020 op het wereldwijde web (genealogieonline.nl) dat Adeleida een 'van Saffenberg' is. Namelijk de dochter van Hermann van Saffenberg en Gepa van Werl-Hovel. Adeleida is dus een zus van Adalbert van Saffenberg. Als dit waar is, dan werpt het een wel heel bijzonder licht op de onderlinge familieverhoudingen en ontstaansgeschiedenis van Kloosterrade. Zou Adalbert teleurgesteld zijn in de prestaties van Ailbertus tussen 1104 en 1106? Zou hij zijn zwager Embrico geprest kunnen hebben het voortouw in de bouw en stichting te nemen? Dat afbreken in 1107 van het net gebouwde stenen kerkje van Ailbertus, door de net ingetreden Embrico, vind ik eigenlijk bitter weinig getuigen van goed fatsoen. In de Annales Rodenses staat dat Embrico op basis van goddelijke inspiratie zijn intrede in het klooster heeft gedaan. Voor mij voelen deze woorden onwaar aan. Op de een of andere manier zit er spanning op. Gewaagde veronderstellingen, en vragen waarop ik het antwoord waarschijnlijk wel schuldig zal blijven.

 

Heriman van Mayschoss (1079-1129), de zoon van Embrico en Adeleida, heeft zowel in 1124 als in 1128 en 1129 getracht abt van Kloosterrade te worden, maar zonder de echte verkiezingen af te wachten. Zijn gedrag zorgt voor tweespalt in de kloostergemeenschap. In 1128 gaat hij met een groep jongere broeders naar de bisschop om benoemd te worden, maar omdat de oudere kloosterlingen zijn leiderschap niet accepteren, gaat het feest niet door. In 1129 kiezen de ouderen, ondanks dat de jongeren tegen zijn, Frederik uit Beieren als overste. De opzet van Heriman is pijnlijk mislukt, en hij vertrekt.

Het lijkt alsof de Annalist - wie het ook is - Heriman gekend heeft, want hij schrijft (Augustus & Jamar, 1995): 'Vervuld van schaamte ging hij van hier weg, zonder dat iemand van zijn medestanders hem vergezelde.' 

Net of de Annalist in die tijd tot de groep ouderen in het klooster heeft behoord.

In de Annales Rodenses staat dat de aartsbisschop van Keulen Heriman het net gestichte klooster Dünnwald  toevertrouwt, maar hier het lijkt het niet goed te gaan: Heriman vertrekt naar Denemarken. Een bisschop daar stuurt hem als afgezant naar Rome en voor deze bisschop brengt Heriman - van de paus gekregen - een pallium (een versierd los boord voor over het kazuifel) en de titel van aartsbisschop mee.

Kloosterrade krijgt uit Rome ook een souvenir: een reliek. Heriman schenkt het klooster een stuk van het houten bord dat boven Jezus' hoofd aan het kruis hing. Hij belooft dat ze nog meer krijgen. Ik vind dat het erop lijkt dat hij een poging doet een en ander goed te maken.

Uiteindelijk benoemt een koning Heriman tot bisschop in Schleswig, maar... dit geschiedt tegelijkertijd met en naast een andere persoon, die de voorkeur van het volk heeft. Volgens de Annalist sterft Heriman kort daarop - op 16 januari - van ellende.

Kan hij in 1130 overleden zijn? Of nog later? Op 16 januari van 1129 kan niet, want Heriman is in 1129 uit Kloosterrade vertrokken. Zoveel kan iemand niet in de eerste twee weken van een jaar meemaken. Hier mankeert dus het jaartal waarin Heriman gestorven is. 

Het moet me van het hart dat Heriman op het monument voor Embrico van Mayschoss - dat op het voorplein van de Abdij van Rolduc staat - nogal 'gluiperig' is afgebeeld. Het moet voor hem hard halen geweest zijn dat hij niet de hoogste positie in het klooster heeft weten te verwerven terwijl zijn ouders al hun bezittingen aan het klooster hebben geschonken. Het lijkt erop dat Heriman zijn karakter niet heeft meegehad.

 

Margareta van Mayschoss (ca.1085-1129), dochter van Embrico en Adeleida. Zij vergezelt haar moeder als deze in 1106 in de kloostergemeenschap van Kloosterrade intreedt. Volgens de Annalist (Augustus & Jamar, 1995) sterft zij op 9 februari.

 

Adolf van Saffenberg (ca.1090-ca.1152), zoon van graaf Adalbert en Mathildis. Als hij in 1122 in het huwelijk treedt met Margaretha van Schwarzenburg, nicht van de aartsbisschop van Keulen, wordt hij tot graaf benoemd. Net als zijn vader is hij voor het altaar in de crypte van Kloosterrade begraven.

 

Rether van Dyck (ca.1102-1122) is volgens het wereldwijde web (genealogieonline.nl) ook een zoon van Embrico van Mayschoss en zijn vrouw Adeleida. Als kind kan Rether (of Retherus) priester Ailbertus d'Antoing tussen zijn vijfde en negende jaar gekend hebben, tenminste als zijn vader en moeder hun kleine kinderen in Kloosterrade ook bij zich gehouden hebben. Als ik daarvan uitga dan heeft Rether, gezien het aimabele karakter dat aan Ailbertus toegeschreven wordt, hem beslist gemist toen Ailbertus in 1111 Kloosterrade verliet om naar Frankrijk - Clairfontaine - af te dwalen.

Op het sterfbed van Rether is Ailbertus, zoals hij ooit beloofd heeft - en vlak voor zijn eigen dood - aanwezig. Omdat Rether zoveel jonger is dan Ailbertus lijkt het een vreemde belofte... zou hij ziekelijk geweest zijn?

 

Mathilde van Saffenberg (ca.1113-2 januari 1145/ 1146), kleindochter van Adalbert en dochter van Adolf, trouwt in 1136 met Hendrik II van Limburg. Hertog Hendrik II wordt de opvolger van graaf Adolf van Saffenberg. Volgens het wereldwijde web (nl.wikipedia.org) zijn beide echtelieden voor het altaar in de crypte van Kloosterrade begraven. Zeg maar eens dat het geen schitterend mausoleum is geworden voor de familie van Saffenberg!

 

In de Annales Rodenses vertelt de Annalist (Heidbüchel & Kramer, 1990) wat de sterfdata van Embrico, Adeleida, Margareta en Heriman zijn. Hij noemt echter enkel dag en maand, niet het jaar. De jaartallen, die  tussen haakjes staan, heb ik grotendeels overgenomen van het wereldwijde web, en ondanks dat dit web niet altijd even betrouwbaar is, heb ik bovenstaande info zo goed als mogelijk, naar eer en geweten, beschreven.