53 DE KERK VAN SINT-GERTRUDIS

Nijmegen Voerweg - Billennium-monument Raf Verjans - Energielijn Sinte-Ontcommer/ Charlotte

VOORGESCHIEDENIS VAN DE STEVENSKERK

Thea-Warrior

Voordat in de twaalfde eeuw de kerk op de Hundisburg gebouwd wordt, is Nijmegen reeds in het bezit van een kerk: de Sint-Gertrudis.

Gertrudis van Nijvel (626-659) is de dochter van Pepijn van Landen. Onder meerdere Merovingische koningen in het Frankische rijk Austrasië is haar vader Pepijn hofmeier, dat wil zeggen hoofd van de huishouding.

Haar moeder Ida van Nijvel sticht in het jaar 640 de abdij van Nijvel en als Gertrudis (ook Geertrui genoemd) 20 jaar is, wijst haar moeder haar aan als abdis. Meerdere opzienbarende legenden zijn met Gertrudis' leven verweven. Later is ze dan ook heilig verklaard. In Nederland is de stad Geertruidenberg naar haar vernoemd.

Waarschijnlijk is de kerk van Sint-Gertrudis aan het begin van de 8e eeuw gebouwd. De Valkhofheuvel was in die tijd nog een geheel met het huidige Hunnerpark en Kelfkensbosplein. Ik neem aan dat de kerk op een krachtplek - op energielijnen - is gebouwd, immers dat was de gewoonte.

Mogelijk zowel op de energielijn van Anna, die door de Barbarossaruïne ofwel Sint-Maartenskapel gaat, als op de energielijn van Sinte-Ontcommer/ Charlotte die door het Billenium-monument van Raf Verjans (naast de Voerweg) gaat. Iets noordelijk van Museum Het Valkhof is op het infobord over de Sint-Gertrudiskapel te lezen dat in 1250 de Voerweg is aangelegd. Zonder twijfel om de burcht op het Valkhof beter te kunnen verdedigen, maar tevens werd bewerkstelligd dat de Waal beter bereikbaar was.

Tijdens de aanleg van deze weg wordt de kerk van Sint-Gertrudis dus afgebroken. Meer naar het westen verrijst op de Hundisburg een nieuwe kerk: de eerste versie van onze huidige Stevenskerk.

Op 7 september 1273 wijdt dominicaan en wijbisschop Albertus Magnus uit Keulen de nieuwe kerk in.

In De Gelderlander van 23 augustus 1930 haalt drs. L.F.M. Daniëls in zijn artikel 'Zeven eeuwen van katholiek leven' deze 'zinrijke konsekratie door de hoogbejaarde kerkvorst' schitterend aan:

hij stelde het nieuwe Godshuis onder de schutse der zoete Moedermaagd en van "den heylighen

yrsten marteler ende vaendrager Xhristi: Sante Stephaen," wien het hoogaltaar werd toegewijd.

Ik vind het geweldig dat vandaag de dag in de Stevenskerk in de Heilig Grafkapel, in het oude Blok, een relikwie van deze gerenommeerde wijbisschop bewaard wordt.

Opdat de doden op het oude kerkhof van de Sint-Gertrudis niet vergeten gaan worden, stelt Albertus Magnus de Maria-omdracht in. Op de zondag na Pinksteren, de Drievuldigheidszondag, dient jaarlijks een religieuze processie gehouden te worden van de kerk van Sint-Stephanus naar het oude kerkhof in de buurt van de Valkhofburcht. In deze processie dient het Heilig Sacrament - een monstrans met een gewijde hostie - en een Mariabeeld meegedragen te worden.

Zo geschiedt het. Bijna 200 jaar later is dit kerkhof nog niet vergeten, want in 1460 wordt op deze plek de gotische Sint-Gertrudiskapel neergezet en zelfs in de twintigste eeuw worden nog processies georganiseerd.

Met de kwaliteit 'Zuivere Liefde' van energielijn Charlotte of Sinte-Ontcommer in gedachten heb ik nog een weinig over Gertrudis van Nijvel vertellen. Zij is de patrones van reizigers en stervenden, en voordat de zielen van de overledenen naar hun plek in de hemel gaan, verblijven ze eerst één nacht bij Sint-Gertrudis en daarna een nacht bij de engelen. Daarom wordt Sint Gertrudis ook afgebeeld met muizen: de beestjes stellen de zielen van de overledenen voor. Overigens heb ik begin 2012 in mijn blog Wederwaardigheden het nodige over haar geschreven.

Nog een laatste vraag... zou de Stevenskerk er geweest zijn zonder de ruzie tussen een keizer en een tweetal pausen? Denk het niet, immers hun gebakkelei èn 'de hebberige handelsgeest' van graaf Otto II van Gelre heeft de essentiële opmaat voor de bouw van de kerk op de Hundisburg gevormd.