VERSLEUTELDE KENNIS
Thea-Warrior
Magistraal staat midden op de Grote Markt het standbeeld van Mariken van Nieumeghen voor de Kerkboog bovenop energielijn Oude-Man-Huybert. Het beeld is in 1957 aan de stad Nijmegen geschonken door de uit het centrum verdwenen winkelketen Vroom en Dreesmann. Eerst stond het wat oostelijker op de markt.
Eigenlijk staat er een Mariabeeld, want namen als Mariken of Emmeken verwijzen naar de Moeder van God.
De witte sterren links en rechts - op de foto - onderaan bij de basementen van de buitenste zuilen van de Kerkboog geven de breedte van Oude-Man-Hubert aan. De witte pijl - in het midden onderaan op de foto - geeft het midden van de energielijn aan.
Achter Mariken zijn op het poortgebouw de cartouches met de spreuken in het Latijn te zien. In 1605 is de topgevel van de Kerkboog in renaissancistische stijl opgetrokken met voluten en cartouches zoals Hans Vredeman de Vries die in zijn ontwerpen hanteerde. Meester-metselaar Thomas Singendonk voerde het ontwerp uit. De cartouches dragen hun boodschap vandaag - eind maart 2020 - nog steeds uit, ze luiden:
- Concordia res parvae crescunt discordia maximae dilabuntur.
Ofwel: Door eensgezindheid groeit het kleine, door tweedracht gaat het grote ten onder.
- Beata gens cuits dominus spes eius.
Uit psalm 40: Gelukkig het volk, dat hoop stelt op zijn heer.
Hoe geïnspireerd zijn deze spreuken? Ze passen in elk geval opvallend goed bij de energetische kwaliteit van Oude-Man-Huybert.
In 1886 wordt de Kerkboog door stadsarchitect Jan Jacob Weve gerestaureerd. Aan de kant van de Grote Markt verdwijnt dan een zonnewijzer uit de topgevel. Mogelijk denk je nu: 'Wat is dat nu voor opmerking; is dat relevant?' Voor mij wel, en wel in verband met mijn onderzoeksresultaten betreffende de energielijnen in de Abdij van Rolduc nabij Kerkrade/ Heerlen in Zuid Limburg. Meer specifieke informatie komt te zijner tijd.
Wat mij boeit, is dat volgens een bul d.d. 23 april 1475 van paus Sixtus IV gericht aan het kapittel van de Apostelenkerk te Keulen (dit kapittel bezat zeggenschap over de gang van zaken in de Stevenskerk) op genoemde datum het Nijmeegs kapittel van de Stevenskerk blijkt te zijn ingesteld.
Is het toeval dat het mysteriespel Mariken van Nieumeghen eveneens rond dat jaartal (ca. 1475) gedateerd wordt? Het lijkt of de uitvoering van dit mysteriespel op de Grote Markt in Nijmegen bij de feesten heeft gehoord die aan de oprichting van het kapittel verbonden waren. In de kern is het in elk geval een absoluut katholiek spel over schuld, vergeving en boete.
Even iets over de inhoud. In het spel stuurt een devoot priester, haar oom Ghijsbrecht, Mariken naar de markt in Nijmegen. Haar moeye, peettante, woonachtig in Nijmegen, heeft die dag geen beste dag gehad. Hertog Arent van Gheldre is vrijgelaten (historisch gezien, gebeurde dit in 1471). En deze dag heeft Moeye in het voordeel van zijn zoon, heer Adolf, gekeven met een aantal vrouwen en daarbij bijna het leven gelaten. Het is Hertog Adolf geweest die (historisch in 1465) zijn vader Arent in Grave gevangen nam (en vervolgens in Buren vastzette). Als Mariken haar moeye onderdak vraagt, weigert deze. Ze is (nog) zo kwaad dat ze van zichzelf denkt dat ze de duivel kan vastbinden en is bang dat Mariken haar krankzinnigheid zal brengen.
Mistroostig loopt Mariken terug naar huis - een tocht van drie uur - en leert onderweg in het donker Moenen, de duivel, kennen. Onder de belofte haar de zeven vrije kunsten te leren - kennis gelijk geleerden uit Leuven en Parijs bezitten - verleidt hij Mariken hem te vergezellen. Moenen benoemt specifiek retorica, musica, logica, grammatica, geometrie, arithmetica en alchemie. Hm, verderop in het verhaal wordt alchemie vervangen door astronomie. Jawel, waar zijn we dit eerder tegengekomen?
Is dit een stil protest tegen een mogelijke wens van meisjes of vrouwen om in de Latijnse School ook lessen te volgen? Volgens mij werden destijds, in de vijftiende eeuw, enkel jongens tot Latijnse scholen toegelaten. Klopt toch? Hm, in die tijd leefden er wel enkele geleerde abdissen.
Hoe dan ook, als Emmeken wordt Mariken door Moenen meegetroond naar 's Hertogenbosch en Antwerpen. Daar leiden ze een vrolijk - zondig - leven. Wedden dat vanuit Nijmegen naar die steden toe brede 'vrije' energielijnen lopen, ook van Nijmegen naar Grave!
Na een tijd komt Emmeken in Antwerpen min of meer tot inkeer en na zo'n zes jaar wil ze haar familieleden in Ghelre bezoeken. Eenmaal in Nijmegen aangekomen blijkt er die dag op de markt een wagenspel gespeeld te worden. Hoofdrolspelers: Masscheroen - advocaat van duivel Lucifer, God en Onze-Lieve-Vrouw.
De uitkomst van het spel luidt, namens God, dat degene die berouw heeft weer uitverkoren zal zijn, liever dan dat een ziel verloren zal gaan.
Verdrietig probeert Emmeken Moenen weg te sturen en ze roept God aan zich over haar te ontfermen. Omdat Emmeken zich bedenkt, neemt Moenen haar van de weeromstuit mee omhoog het zwerk in en gooit haar van grote hoogte naar beneden. Oom Ghijsbrecht en andere burgers zijn er getuige van.
Maar de jonge vrouw leeft nog, en ze bekent met duivel Moenen geleefd te hebben. Moenen beweert dat Emmeken de zijne is en in de hel moet branden. In zijn brevier heeft oom Ghijsbrecht een spreuk om het vlees van 'geest Moenen' te laten krimpen, en daarmee gedreigd neemt Moenen afscheid van de ziel van Emmeken/ Mariken. Oom Gijsbert neemt haar vervolgens mee naar de deken; de geleerdste priester van Nijmegen. Is dat de pastoor van de Sint-Stephanuskerk? Deze priester durft Mariken niet te vergeven, dus reizen ze af naar Keulen. Maar de bisschop van Keulen durft het ook niet aan en dus trekken ze verder naar de paus in Rome. Deze vergeeft Mariken. De opgelegde penitentie bestaat uit een ijzeren ring om haar hals en idem om elke pols. De polsringen zijn met een ketting aan elkaar verbonden. Mariken moet deze ringen dragen totdat ze vanzelf afvallen.
Aldus getooid wordt de terugreis ondernomen. In Maastricht aangekomen, treedt Mariken in een klooster in. Het zou het klooster van de orde van de Witte Vrouwen geweest zijn; de Penitenten van de Heilige (Maria) Magdalena. De volgende vierentwintig jaar reist oom Ghijsbrecht elk jaar een keer vanuit Nijmegen (of Venlo!) naar Maastricht om zijn nicht te bezoeken. In genoemd klooster leeft onze Mariken vervolgens zo braaf en doet zoveel boete dat engelen haar 's nachts de ijzeren ringen afnemen.
Het is echt waar... niet enkel wordt verteld wat de officiële gang van zaken in de 15e eeuw in de christelijke kerk is, maar tevens vertelt dit middeleeuwse verhaal, dit mysteriespel, de goede verstaander tussen welke plaatsen de grote 'vrije' energielijnen lopen. En die sprong in het zwerk van Moenen, dat op de aarde werpen van Emmeken? Bestaat er een grote verticale energielijn op de Grote Markt in Nijmegen? Dat ga ik nog eens onderzoeken.
Zoals ik eerder vertelde, is rondom het beeld van Mariken de wijsheid van energielijn Oude-Man-Hubert ook te ervaren. Vijf minuten de vraag 'Wat is wijs, hoe verder te gaan?' in hoofd en hart is echt genoeg.
Bronnen
- Dongelmans, M-J. (1989). Hart van de Stad - De Nijmeegse Grote Markt door de eeuwen heen. Utrecht: Matrijs.
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Kerkboog
- https://www.noviomagus.nl/Ansichtkaarten/Kerkboog/KerkboogCat.html
- https://www.geschiedenislokaal024.nl/bronnen/standbeeld-mariken/
- Knuvelder, G.P.M. (1970). Mariken van Nieumeghen. 's-Hertogenbosch: L.C.G. Malmberg.
- Peterse, H., Rooker, E., Camps, R.& Emmens, K. (Reds.) (2017). De Stevenskerk - 750 jaar spiegel van Nijmegen. Nijmegen: Uitgeverij Vantilt.
---> 41 ENERGIELIJN EERSTE-ECHTGENOTE-ANNA - Sereen en Stil