HEERLIJK STOUT
Thea-Warrior
Verticaal is in dit cartouche te lezen: 'aloude roede hoe moede'.
Een prachtige prikkelende frase; van toepassing op de mogelijk bijna stervende oude man. Roede is namelijk een tamelijk ouderwets woord voor het mannelijk geslachtsdeel. Na al die jongens verwekt te hebben, na vele jaren van plezier en geluk, is zijn penis nu - op hoge leeftijd - waarschijnlijk te vermoeid dergelijke ondernemingen. Impotent zouden wij zoiets noemen. Wat zullen de ontwerpers van het schilderij hiermee gelachen hebben!
Op de cartouche is tevens af te leiden dat ze bekend waren met de gebruiken binnen de Latijnse School, want verticaal is ook te lezen: 'Broeder byde ons'.
Vermakelijk, want op de School kregen de jongens, als ze hun werk - bijvoorbeeld het leren van Latijnse woordjes of dagelijks zingen in de kerk - niet goed deden, slaag met een roe.
'Byden' is een oud-Nederlands woord voor 'slaan'. Denk maar aan het Engelse 'beat'. En de roe? Wel die is ons allemaal maar al te bekend uit de verhalen over Zwarte Piet van Sinterklaas: mèt de roe en ìn de zak.
Ik realiseer me dat zelfs onschuldige liedjes als 'Hij komt, hij komt' en 'De zak van Sinterklaas' schuine connotaties krijgen. Ze gaan in de richting van de betekenis van de verticale frase: 'roede byde ons'. Een vrolijke manier om naar sex te verwijzen.
Op het bord is onderaan te zien dat er in latere tijden geknoeid is in de tekst. Oorspronkelijk lijkt er te staan: 'Hoe kant dan sonder ons Maechschap Wesen'.
Een pijnlijke hartekreet. Het is een van de centrale vragen in de discussie tussen katholieken en aanhangers van de nieuwe religie. Die van de nieuwe religie willen in de hervorming van kerk en godsdienst de Maagd Maria - Moeder van God, Moeder van Jezus - uit het kerkgebouw en als heilige verwijderen. Meerdere anderen zullen van deze opvatting wanhopig worden.
Mijn mening is dat Maria een symbool is voor Moeder Aarde en dat zij net zo goddelijk is als God de Vader in de Hemel. Ik zal deze stellingname verderop bij het relaas over Sinte-Ontcommer verder uit de doeken doen.
Schitterend vind ik dat de gemeente Nijmegen in de loop van de eeuwen enigszins recalcitrant is geweest.
Bij de bouw van het Stadhuis (in 1554-1555) is op de hoek een Mariabeeld met kind Jezus aangebracht. Naast Sint Stephanus is Maria altijd patroonheilige van Nijmegen gebleven. Het beeld aan de stadhuisgevel is zelfs tijdens en na de reformatiestrijd gebleven. Zelfs na 1591 toen na de inname van Nijmegen door prins Maurits het belijden van het rooms-katholicisme in stad en streek verboden werd.
Via het knoeiwerk is de tekst geworden: 'Hoe kant dan sonder onsen VADERS Maechschap wesen'.
Het is alsof door het woord 'VADERS' toe te voegen de aandacht richting de echtgenote van de oude man en niet richting de Maagd Maria gesluisd wordt. Hoewel 'onsen VADERS' kan ondertussen ook op God-de-Vader slaan.
Hopelijk mag deze 'verbetering' in de toekomst blijven staan. Dat in een eventueel restauratie-atelier het retoucheren van dit knoeiwerk gelaten wordt, immers het is prachtig dat hierdoor tijd en geschiedenis zijn af te lezen.
