BEGINNEN BIJ ADAM EN EVA
Thea-Warrior
Op zoek naar mogelijke versleutelingen van het Energielijnenpatroon van de Onze Lieve Vrouwebasiliek bestudeer ik via de gesloten glazen deuren de ramen in de Sterre der Zeekapel. Wie heeft de inhoud bedacht? Hoe vrij is de ontwerper geweest? In het hele proces is vast een moment van ontwerp-goedkeuring geweest.
Aan de rechterkant, achter het Maria-altaar bevindt zich een abstract geometrisch glas-in-loodraam met twee wapenschilden. Het wapenschild links heeft verticale banen afwisselend in rood en geel, met daarop een rode leeuw op een geel schildje. Het is het familiewapen van De Mérode, gecombineerd met dat van Pietersheim, de moederskant van Arnoldus I de Mérode. Het wapenschild aan de rechterkant heeft een witte zespuntige ster boven blauwe en witte golven. Dit schild illustreert natuurlijk Maria - Sterre der Zee.
De afbeeldingen in de figuratieve ramen, die voor zover ik het kan zien allebei op de Sterre-der-Zee-Lijn liggen, raken me. Moeilijk te fotograferen vanaf mijn standplaats, maar ze zijn ongeveer even hoog. Het westelijke raam met Maria is breder dan het oostelijke raam met de Heilige Drie-eenheid. Zo op het eerste oog zit er geen Energielijnenpatroon in verborgen.
Het verschil in de breedte ontstaat doordat de Sterre der Zee-Kapel twee gewelven bezit die ongelijk van omvang zijn. De bijna vierkante westelijke travee is overkluisd door een stergewelf, de langwerpig oostelijke door een kruisgewelf. De vloer onder het stergewelf bevat het mozaïek ontworpen door Pierre Cuypers en onder het kruisgewelf staat het Maria-altaar. In het stergewelf hangt een kroonluchter. Onderaan bungelt een bijna magisch schildje met de vijfpuntige witte ster (op rood) van Maastricht, hoewel deze ster als geel op blauw ook voor Maria - Sterre der Zee wordt gehanteerd.
Op de foto van het brede raam lijkt het harnas linksboven gebroken te zijn, maar dat is een illusie. In dit raam en links ernaast op de muur is de weerspiegeling te zien van Engelen op de glazen deur waardoorheen ik fotografeer. In werkelijkheid zweven en musiceren die Engelen in bovenramen hoog achter me aan de zuidkant van het schip.
Alle drie de ramen in de Sterre der Zee-Kapel zijn in 1960 ontworpen door de Maastrichtse Frans Slijpen (geboren juni 1923). Frans is beeldhouwer, glazenier, mozaïekkunstenaar, schilder en docent. De voorstellingen van de figuratieve ramen zijn vrijwel geheel gebaseerd op het laatste deel van het Nieuwe Testament: Openbaring 12; het bijbelse visioen van Johannes van Patmos. Rechtsboven eindigt dit verhaal met het Heilige Jeruzalem. Maar linksonder is een vers uit het Oude Testament ingevoegd; uit Genesis 3: Eva biedt Adam de appel aan van de Boom van Goed en Kwaad.
Nadat ze van de appel gegeten hebben, gaat het Scheppingsverhaal Genesis, dat in zijn geheel door de drie monotheïstische godsdiensten is omarmd, ellendig verder: God vraagt Adam en Eva rekenschap af te leggen van hun ondeugd en dat doen ze braaf. Evenwel met verwijzingen naar anderen: Adam wijst naar Eva die hem verleid heeft, en Eva wijs naar de slang die haar verleid heeft. Het besef persoonlijk verantwoordelijk te zijn voor eigen daden lijkt vrij weinig bewust aanwezig.
De slang wordt vervloekt. Eva (en alle vrouwen na haar) zullen meer smart te verduren krijgen, en wel bij het baren van kinderen. En Eva zal haar man begeren èn (dat staat er) haar man zal over haar heerschappij hebben. Adam krijgt te horen dat het aardrijk vervloekt zal zijn omdat hij van de appel heeft gegeten en dat hij (en alle mensen na hem) derhalve met smart zullen eten, niet alle voedsel zal gezond zijn en hij zal, totdat hij sterft, hard moeten werken om brood te kunnen eten. Daarna worden ze allebei uit het paradijs, uit de Hof van Eden, weggezonden, zodat ze niet meer in de verleiding kunnen komen om ook nog van de Boom des Levens te eten.
Als die 'heerschappij over' in latere tijden door 'liefdevolle zorg' of zelfs 'standje 69' vertaald zou zijn dan was het minder erg, maar mannen krijgen ideeën als eindverantwoordelijke en superioriteit opgedrongen, en van vrouwen wordt onderdanig en aan 'de man' gehoorzaam gedrag verwacht. Kortom, geïnstitutionaliseerde onvrijheid door - naar mijn idee - foutief vertaalde of mis-geïnterpreteerde woorden. Door deze tekst krijgt de gelijkwaardigheid van man en vrouw een aardige knauw.
Het begrip erfzonde, dat uit het Scheppingsverhaal is afgeleid, leidt eveneens tot nare consequenties in de wereld. Het geheel wordt niet gezien als een poging om de bestaande, omringende wereld van mensen die heel lang geleden leven te verklaren, inclusief de connotatie dat mensen tot kwaad in staat zijn, nee... bij de geboorte is een kind al schuldig.
In de loop der eeuwen zijn daarop in de katholieke wereld allerlei 'wilde' ideeën gevolgd: de erfzonde kan door de doop gewist worden, dus zo snel mogelijk dopen (en daarmee lid van de kerk zijn); de ongedoopte en dus nog schuldige baby's mogen niet rechtstreeks het gewijde (heilige) kerkgebouw in; doodgeboren baby's mogen niet in gewijde grond begraven worden; doodgeboren baby's komen niet in de hemel terecht maar in een soort wachtkamer: het voorgeborchte.
Ellende ten top, en diep verdriet voor moeders en vaders. Gelukkig is de Rooms-katholieke kerk tegenwoordige wat milder.
Aan oudere kerken is een en ander wat architectuur betreft nog goed te herkennen, want doopkapellen zijn normaliter van buitenaf te betreden of zelfs losstaand van het kerkgebouw. Gek eigenlijk, immers zijn doopkapellen geen heilige gebouwen? Dat de Kapel van De Mérode, gelegen naast de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Maastricht, een tijdlang als Doopkapel heeft gefunctioneerd past perfect in deze context.
Bronnen
- De Mérode. Op 13 september 2025 van https://nl.wikipedia.org/wiki/De_Merode_(geslacht)
- Genesis 3. Op 15 september 2025 van https://www.statenvertaling.net/bijbel/gene/3.html
- Glasramen Maastricht Basiliek Onze Lieve Vrouw Tenhemelopneming.
Op 14 september 2025 van https://www.glasmalerei-ev-web.de/pages/b3290/b3290.shtml
- Sterre der Zee (Maastricht). Op 5 januari 2023 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Sterre_der_Zee_(Maastricht)
---> 380 JOHANNES - OPENBARING 12 - Over de Eindstrijd