KONING PHILIPS II AAN HET ROER
Thea-Warrior
In 1545 wordt Christine de Lalaing (ook wel Maria Christina, Philippe-Christine of Philipotte-Christine genoemd) zo'n dertig kilometer zuidoostelijk van Doornik in Condé-sur-l'Escaut geboren. Haar moeder is Marie de Montmorency en haar vader is Charles II, graaf van Lalaing, Ridder van het Gulden Vlies, kapitein-generaal van Henegouwen, enz., enz. Kortom de kleine Christine is in de Nederlanden van hoge adel. Théodore Juste (1861) vertelt dat Philips de Montmorency - graaf Horne - en Floris de Montmorency - de gouverneur van Doornik - haar ooms zijn.
Als Christine ongeveer tien jaar is, begint het in de Lage Landen te broeien. Karel V doet in 1555 op vijfenvijftigjarige leeftijd afstand van de troon. Louis Gallait schildert in 1841 een groot schilderij (4.85 bij 6.83 meter) van dit gebeuren. Hij toont het emotionele moment waarop Karel V zijn rechterhand op het hoofd van zijn zoon Philips II legt en daarmee deze Spaans-Habsburgse prins als zijn legitieme opvolger en landsheer in de Nederlanden erkent. Volgens de verhalen steunt Karel V tijdens deze actie met zijn linkerhand op de rechterschouder van de graaf van Nassau-Dillenburg: Willem van Oranje.
Karel V is ziek, verzwakt door de vele reizen door zijn erflanden, en teleurgesteld dat hij als Rooms-Duits keizer in zijn rijk de godsdiensteenheid niet heeft kunnen bewaren. In Duitsland is de reformatie namelijk in volle gang. Dat Karel V bij leven afstand doet van zijn troon is zeer bijzonder, immers normaliter treedt een opvolger pas aan als de regerend vorst is overleden. Karel V doet nog iets opvallends: hij verdeelt zijn erflanden. Hij benoemt zijn zoon Philips II in 1556 tot koning van Spanje, maar Oostenrijk, inclusief de Duitse gebieden, doet Karel over aan zijn broer: aan Ferdinand I van Oostenrijk.
Koning Philips II is streng katholiek en net als velen in zijn tijd overtuigt van de goddelijke oorsprong en voorzienigheid inzake het koningschap. Hij zet zich groot in voor godsdienstige kwesties. Passend bij zijn overtuiging begint hij tijdens zijn regering de protestanten te vervolgen. Verder reist hij niet rond zoals zijn vader, maar trekt hij zich terug in Spanje en tracht van daaruit het gezag te centraliseren. In de Nederlanden ziet de hogere adel in de Raad van State een en ander met lede ogen aan. Zeker waar het reeds bestaande, eigen, belastingregelingen betreft.
In 1559 benoemt Philips II zijn halfzus Margaretha van Parma tot landvoogdes der Nederlanden. Zijn vertrouweling Antoine Perrenot de Granvelle, de latere aartsbisschop-kardinaal van Mechelen, benoemt hij als haar adviseur. Perrenot de Granvelle is een voorstander van de harde lijn bij protest. Intussen zet in de Nederlanden de Reformatie gewoon door. Een voorbeeld: in 1561 gooit de Zuid-Nederlandse reformator Guido de Brès zijn Confessio Belgica ofwel Nederlandse Geloofsbelijdenis met een begeleidende brief over de muren van de citadel in het kasteelkwartier van Doornik. Dit geschiedt dus bij het kasteel waarin landvoogdes Margaretha verblijft. De vrij tolerante Margaretha krijgt een exemplaar ervan in te zien, maar blijkbaar gebeurt er daarna weinig mee. Begin 1562 wordt deze Confessio echter in het geheim in het Duitse Emden gedrukt. Door de toenemende populariteit van zijn geschrift moet Guido de Brès, die onder een andere naam in Doornik woont, uit de stad vluchten.
Op 5 april 1566 bieden de Nederlandse edelen aan landvoogdes Margaretha de eerste van drie smeekschriften aan waarin ze smeken om afschaffing van de Inquisitie. Haar naaste adviseurs honen de edelen weg en noemen hen gueux (bedelaars). Margaretha stemt echter toe in opschorting van de Inquisitie-activiteiten opdat de edelen de tijd hebben om handtekeningen te verzamelen, zodat ze hun verzoek rechtstreeks bij koning Philips II kunnen indienen. Door haar toezegging vermindert de bestaande, vermaledijde, druk op de bevolking en breekt de al tientallen jaren ondergrondse Reformatie in het openbare leven door: de mensen gaan massaal de hagenpreken beluisteren. Na een hagenpreek van Sebastiaan Matte in de westhoek van Frans-Vlaanderen begint daar op 10 augustus 1566 de Beeldenstorm. De calvinisten beschouwen heiligenbeelden als afgodsbeelden, omdat ze een sober kerkinterieur voorstaan, vernielen ze derhalve vele altaren, beelden en afbeeldingen in katholieke kapellen en kerken.
Ook Guido de Brès leidt in deze tijd samen met Pérégrin de la Grange als rondreizend predikant geheime samenkomsten. Onder andere in de stad Valenciennes, zo'n vijfendertig kilometer zuidelijk van Doornik. Na een beeldenstorm in Valenciennes in 1566 belegeren Spaanse troepen in 1567 deze vestingstad. De Brès weet in de nacht te vluchten, maar kort daarop wordt hij gevangen genomen. Wekenlang moet hij zich in het kasteel van Doornik voor de leden van de Inquisitie verantwoorden. Uiteindelijk wordt hij wegens ketterij veroordeeld tot de dood door ophanging. Terwijl een mensenmenigte van ruim duizend aanwezigen toekijkt, wordt op 31 mei 1567 om zes uur 's ochtends het vonnis in Valenciennes uitgevoerd. In deze roerige tijd is individuele gewetensvrijheid of godsdienstvrijheid beslist geen gemeengoed.
Tezelfdertijd vormt Willem van Oranje met de graven Horne en Van Egmont in de Raad van State der Nederlanden het driemanschap dat in opstand komt tegen aartsbisschop-kardinaal Antoine Perrenot de Granvelle. Ze sturen waarschuwende brieven naar koning Philips II, maar gesteund door de besluiten van het Concilie van Trente, verhardt de koning in zijn standpunt: hij vervloekt de protestanten, en de belastingmaatregelen moeten desnoods met geweld worden doorgevoerd.
In april 1567 ziet Willem van Oranje de donkere wolken reeds hangen en wijkt hij uit naar Duitsland. Koning Philips II stuurt de hertog van Alva - Fernando Álvarez de Toledo - met een leger van tienduizend man naar de Nederlanden om daar orde op zaken te stellen. In augustus 1567 in Brussel aangekomen, stelt de IJzeren Hertog vrijwel direct de Raad van Beroerten in om degenen die aan een beeldenstorm hebben deelgenomen of sympathiseren met de Nederlandse Opstand te berechten. Het duurt niet lang of de Raad staat bekend als de Bloedraad. Als landvoogdes Margaretha van Parma uit protest tegen de harde praktijken aftreedt, volgt de IJzeren Hertog haar als landvoogd op.
Bronnen
- Antoine Perento de Granvelle. Op 6 januari 2022 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Antoine_Perrenot_de_Granvelle
- Beeldenstorm. Op 7 januari 2022 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Beeldenstorm
- Graaf van Horne. Op 4 januari 2022 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Filips_van_Montmorency
- Guido de Brès. Op 4 januari 2022 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Guido_de_Brès
- Hertog van Alva. Op 4 januari 2022 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Fernando_Álvarez_de_Toledo
- Juste, Th. (1861). Christine de Lalaing- Princesse d'Epinoy. Bruxelles: Lacroix, Verboeckhoven et Cie.
Op 5 oktober 2021 van https://books.google.fr/books?id=k_g5AAAAcAAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false
- Keizer Karel V. Op 6 januari 2022 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Keizer_Karel_V
- Margaretha van Parma. Op 4 januari 2022 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Margaretha_van_Parma
- Nederlandse Opstand. Op 4 januari 2022 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Nederlandse_Opstand
- Onthoofding van Egmont en Horne.
Op 7 januari 2022 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Onthoofding_van_Egmont_en_Horne
- Philips II van Spanje. Op 12 januari 2022 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Filips_II_van_Spanje
- Tiende Penning. Op 6 januari 2022 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Tiende_Penning
- Willem van Oranje. Op 4 januari 2022 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Willem_van_Oranje
---> 303 DE GEDODE OOMS VAN CHRISTINE - Philips en Floris de Montmorency