130 OP DE VALREEP

DE HEREN VAN ROLDUC

Thea-Warrior

 

Voordat deze vertelling eindigt een moment aandacht voor de Heren van Rolduc; voor de mannen die geweten hebben van de Energielijnen en de Verticale Zuil.

Allereerst in het begin van de twaalfde eeuw: stichter Ailbertus d'Antoing en de gedreven harde werker Embrico van Mayschoss. Terwijl voor mij de queeste begint bij het Billenniummonument van Rafael Verjans begint het verhaal voor Rolduc bij de eerste twee heren;

zonder hen geen klooster in het Land van Rode.

Ailbertus heeft het licht van de Verticale Energiezuil 

waargenomen, en Embrico heeft dit licht op een aardse manier gekoesterd: Lève Rolduc!

 

Vervolgens duikt Abt Leonardus Dammerscheidt (1522-1557) op. Hij heeft - ik ben het eens met Catharina Scholtens - de Verdwaalde Zonnewijzer in het risaliet van het zuidertransept geplaatst. Volgens de 'Lijst van abten van Rolduc' op het wereldwijde web heeft Leonardus oorlogsschade aan het kloostercomplex hersteld en sluit hij de kerk af met het laatgotische koor, dat Pierre Cuypers aan het eind van de negentiende eeuw afbreekt.

Wijs geworden door de ellende om hem heen, koopt abt Leonardus in Aken een refugiehuis, het Klosterrather Hof. In barre tijden kunnen zijn Augustijner monniken binnen de beschermende muren van de stad onderdak vinden. In de huidige Abdijkerk is Leonardus Dammerscheidt nog altijd aanwezig, weliswaar afgebeeld op zijn grafsteen in het noordertransept, maar toch. Zonder Leonardus geen raadsel, en zonder hem zou mijn queeste niet zo'n magistrale vlucht hebben genomen; de Verdwaalde Zonnewijzer is het eerste raadsel dat ik in verband met energielijnen heb mogen ontsleutelen. Mijn dank is groot! 

 

Dan de negentiende eeuw. De Heer uit die tijd die wat persoonlijke aandacht vermag, is Pierre Cuypers. Op 16 mei 1827 wordt hij als jongste zoon - negende kind - van kerkenschilder Joannes Cuypers en diens vrouw Maria Bex in Roermond geboren. Het ouderlijk milieu moedigt belangstelling voor kunst zeker aan.

Pierre gaat naar het Stedelijk College van Roermond en studeert daarna architectuur aan de Kunstacademie in Antwerpen. In 1850 huwt hij met Rosalia Vandevin, samen krijgen ze twee dochters. Vrij snel volgt een verdrietig verlies; in 1855 sterven Rosalia en haar tweede dochter aan tuberculose. 

Reeds in 1851 wordt Pierre tot stadsarchitect van Roermond verkozen, en in 1852 richt hij met François Stoltzenberg het Atelier Cuypers-Stoltzenberg op, waarin kerkelijke kunst en meubels worden vervaardigd.

In 1859 sluit hij zijn tweede huwelijk; met Antoinette Alberdingk Thijm, een begaafd zangeres. Met haar krijgt Pierre twee zoons en drie dochters.

 

Volgens het wereldwijde web heeft Pierre Cuypers als architect ongeveer honderd kerken ontworpen waarvan er zeventig zijn gebouwd, daarnaast vele kapellen en kloosters. Tientallen kerken heeft hij gerestaureerd, en hij is meer dan bekend vanwege de bouw van het Rijksmuseum en Centraal Station in Amsterdam.

Hij heeft de sarcofaag ontworpen waarin de restanten van Ailbertus d'Antoing in Rolduc begraven zijn, en ook het ontwerp (1904) van de Troon in de Ridderzaal in Den Haag is van zijn hand. Op 3 maart 1921 overlijdt Pierre Cuypers in Roermond. Hij ligt er begraven op Het Oude Kerkhof te Kapel in 't Zand.

Wat zijn onderscheidingen betreft... legio: het Grootkruis in de Orde van Oranje-Nassau, Commandeur in de Orde van de Nederlandse Leeuw, de Eremedaille in Goud voor Voortvarendheid en Vernuft verbonden aan de Huisorde van Oranje, Ridder in de Pauselijke Orde van Sint-Gregorius de Grote en Commandeur der 1e Klasse of Grootofficier in de Spaanse Orde van Isabella de Katholieke.

Kortom niet enkel in Rolduc maar in heel Nederland en daarbuiten heeft Pierre Cuypers zijn sporen nagelaten.

 

De volgende Heer die onze belangstelling verdient, is directeur Rainerius Michael Hubertus Corten. Reinier Corten wordt op 24 augustus 1844 in Beek in Limburg geboren. Vanaf 1868 is hij leraar op Rolduc en als directeur Gulielmus Everts overlijdt, wordt hij in oktober 1893 gekozen als zijn opvolger. Onder zijn directeurschap worden op 7 augustus 1895 de vermeende stoffelijke overblijfselen van Ailbertus d'Antoing vanuit Sechtem in Duitsland naar de crypte van Rolduc overgebracht.

Het is bijna niet te geloven wat deze man aan activiteiten heeft geïnitieerd voor het achtste eeuwfeest van Rolduc. Het boek 'Rolduc in Woord en Beeld' is slechts een van zijn vele initiatieven. Reinier Corten blijft directeur van Rolduc tot aan zijn overlijden op 25 augustus 1909 in Maastricht. Hij ligt op het kleine kerkhof van Rolduc begraven. Pas op dat je niet over hem struikelt.

Dat hij in zijn tijd reeds gewaardeerd wordt, blijkt wel uit al zijn onderscheidingen. Volgens het wereldwijde web (kerkradewiki.nl) wordt hij door paus Leo XII - in de Theologie - benoemd tot doctor honoris causa van de universiteit van Leuven. Hij is kanunnik van het kathedraal kapittel te Roermond, officier in de orde van Oranje Nassau en geheim kamerheer van paus Pius X. Geheim in de betekenis van persoonlijk.

 

Pierre Cuypers maakt directeur Corten attent op 'mijn' coryfee: Matthias Josephus Hubertus Goebbels. Schönen (z.d.) vertelt dat Matthias Goebbels op 19 maart 1836 in Baesweiler bij Alsdorf in het Rheinland is geboren. Hij is de derde van negen kinderen. Na te hebben schoolgegaan in Baesweiler gaat hij naar het Kaiser-Karl-Gymnasium in Aken. Ondanks zijn kunstzinnige neigingen besluit Matthias Theologie te studeren in Bonn, München en Tübingen. In 1859 wordt hij in Keulen tot priester gewijd, waarop hij in die stad kapelaan wordt in de kerk Sancta Maria im Kapitol. Drieëndertig jaar vervult hij er zijn ambt, ondertussen beschildert hij kerken. In 'Die Bilderbibel des Matthias Goebbels' laat Schönen de schilderingen in - zoals hij schrijft - de kerk van de Heilige Maria en Petrus in Rolduc, de pijlerbasiliek van Sint Briktius in Oekhoven en de kerk van de Heilige Maria en Maximin in Marienborn met een religieuze toelichting systematisch aan bod komen.

 

In 1892 wordt aan Matthias Goebbels het seculier kanunnikschap van het Domkapittel van Aken toegekend. Op 6 september 1911 sterft hij in Aken, waarna hij op het kerkhof van Baesweiler begraven wordt. Bij leven verleent de Nederlandse koning Wilhelm II hem de Orde van de Rode Adelaar en koningin Wilhelmina hem de Orde van Oranje-Nassau (Schönen, z.d.).

22 september 2020 fietsen mijn man en ik de veertien kilometer van Rolduc naar Aken om de Dom te bekijken, tenslotte is het de Dom van Keizer Karel de Grote, de Dom waarin vele Roomskoningen zijn gekroond. Eerlijk, ik ben blij dat ik al een queeste heb! Wat een gebouw en wat een energie; het is alsof de ruimte onder de centrale koepel van de Mariakerk explodeert, maar wel de moeite waard... zeker de moeite waard.

 

Tot slot de jongste van de Heren: Josephus Theodorus Joannes Cuypers, zoon van Pierre Cuypers en Antoinette Alberdingk Thijm. Jos(eph) Cuypers is op 10 juli 1861 geboren in Roermond, en een van de eerste leerlingen van de in 1872 gestichte Katholieke Hoogere Burgerschool te Rolduc. Hij slaagt in 1868 en vervolgt zijn studie op de Polytechnische School in Delft.

Van 1884 - 1899 werkt hij samen met zijn vader, daarna met de architect Jan Stuyt, en nog later met zijn zoon Pierre Cuypers junior. Ook Jos heeft een lange lijst van nieuw-gebouwde of gerestaureerde kerken op zijn naam staan. De bekendste wellicht de Sint-Bavo-kathedraal in Haarlem. Maar ook woningen en kloosters. onder andere in Brakkenstein in Nijmegen het klooster Berchmanianum voor de Sociëteit van Jezus. Natuurlijk is Jos Cuypers ook geridderd; hij is ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw en in de Orde van Sint-Gregorius de Grote. Nadat in Wereldoorlog II een bom zijn huis in Roermond vernielt, verhuist Jos Cuypers naar Meerssen, alwaar hij op 20 januari 1949 sterft. In Roermond is hij naast zijn vader begraven.

 

Ik koester deze Heren en ook hun wat ondeugende kanten. Immers ik heb toch al verteld dat ze zich in de glas-in-lood-vensters vereeuwigd hebben? Volgens mij zit directeur Corten 'verstopt' tussen de jeugd van Rolduc in het venster van de Vereniging 'Voor Eer en Deugd'. Tussen die jeugdigen zit nog iemand verstopt... daar kom ik op terug.

Met een bijzonder vreemd kapsel herken ik het gezicht van Matthias Goebbels in het glas-in-loodraam met de verschijning van de Heilige Maagd aan Bernardus van Clairvaux. Volgens mij is Jos Cuypers afgebeeld als Johannes de Doper, en de hele familie Cuypers - Pierre, Antoinette en Jos - zie ik terug in het raam 'de dood van Sint Jozef'. Ik kan er vreselijk om lachen; je moet maar durven. 

 

En die tweede persoon die zich schuilhoudt in het venster van 'Voor Eer en Deugd'!? Volgens mij heeft er nòg een Heer op Rolduc rondgewandeld die van de energielijnen geweten heeft. Een man die heeft meegewerkt aan de versleuteling van de Gekroonde Groene Slang in de schildering boven het priesterkoor. De hint is te vinden in het ruitvormige venster van de Engel met het jaartal 1584.