RAADSEL MET OPLOSSING
Thea-Warrior
In de 17e, 18e en 19e eeuw komen bezoekers uit de directe omgeving en verre omstreken naar Nijmegen om in het Stadhuis 'Het Raadsel van Nijmegen', te weten het schilderij van Pauwel Jansz. van Schoten uit 1619, te bekijken. Tegelijkertijd komt er een kiene souvenir-industrie op gang: zwart-wit houtsnedes van het raadsel en ingekleurde gravures zoals 'HET RAEDSEL' van Stads en Quartiers Drucker Abraham van Wesel uit 1698.
De souvenirs laten steeds de afbeelding uit 1619, met het doorkijkje met perspectief op de Stevenskerk, zien en niet de afbeelding van het raadsel uit 1576. Naar mijn smaak staan de figuren er een beetje houterig en stijfjes op.
De verwoording van het raadsel varieert in de verschillende uitvoeringen. Sommige teksten zijn duidelijker dan andere. De tekst op de gekleurde gravure is goed te begrijpen.
Het raadsel is, met de afbeelding erbij, ook in één vraag te vatten: "Kan de vader van twee van zijn zonen tegelijkertijd ook tweemaal hun bonus-overgrootvader zijn?" Goede antwoord: "Ja."
HET RAADSEL
In hedendaags Nederlands vertelt de jonge vrouw het volgende over de bestaande familierelaties: "Dit zijn de zes zonen van mijn echtgenoot, de oude man. Voor God ben ik keurig met hem getrouwd. De oudere zonen waren akkoord met ons huwelijk. De twee in het wit heb ik gebaard. De twee in het groen zijn broers van mijn moeder en de twee in het rood zijn broers van mijn vader."
In zijn artikel 'Het Raadsel van Nijmegen, één van de vele' beschrijft G. Lemmens dat in 1688 Isaac van Vervelt, een drukker in Nijmegen, een prent met een houtsnede uitgeeft met een verklaring van de hand van 'Iacob van Hervelt Med.Doct.'. Deze arts heeft het geniale ABC verzonnen waarmee het raadsel vrij simpel uit te leggen is. Er zit nog meer aan dit ABC vast. Die Iacob van Hervelt moet eigenlijk van de energielijnen en hun kwaliteiten geweten hebben. Ik kom erop terug.
Wat de oplossing betreft, vergeet niet dat dit raadsel in de 15e eeuw reeds de ronde deed. Een tijd van tyfus, cholera, pest, sterven in het kraambed en meer soortgelijke ellende.
DE OPLOSSING
Als de oude man, Huybert genaamd, een jonge man is, zoekt hij zich een echtgenote. Hij kijkt om zich heen en huwt een weduwe, Anna genaamd. Anna heeft uit haar eerste huwelijk reeds een iets oudere zoon: Gijsbert. Deze jongen is dus halfwees en voor Huybert een cadeau- of bonuszoon. Met Anna krijgt Huybert twee zonen, die in het rood: Adam en Arent. Dan sterft Anna en blijft Huybert met drie zonen achter.
Hij kijkt een tweede keer om zich heen en huwt weduwe Beel. Uit haar eerste huwelijk heeft Beel een dochter: Jacomijn. Dit meisje is dus halfwees en voor Huybert een cadeaudochter. Met Beel krijgt Huybert twee zonen, de zonen in het groen: Bartel en Barent.
Het gezin leeft gelukkig samen en dan gebeurt er iets wat te verwachten was, immers de kat was op het spek gebonden: cadeauzoon Gijsbert wordt verliefd op cadeaudochter Jacomijn. Ze huwen met toestemming van hun bonusvader en... schenken hem een bonuskleindochter: Charlotte.
Vervolgens wederom een tragedie in de familie: Beel, de tweede echtgenote van Huybert, sterft.
De uitleg vertelt het niet, maar ik denk dat de ouders van Charlotte, Gijsbert en Jacomijn, ook gestorven zijn, want zij komen in het verdere verhaal niet voor, ook niet om toestemming te geven voor een huwelijk of zo.
Als Gijsbert en Jacomijn daadwerkelijk gestorven zijn, is bonuskleindochter Charlotte volledig wees geworden. Huybert zal het meisje dat genetisch gezien niet aan hem verwant is ook in huis genomen hebben.
Weduwnaar Huybert kijkt een derde keer om zich heen en met toestemming van zijn vier zonen trouwt hij met Charlotte. Bij haar krijgt hij zijn twee jongste zonen, die in het wit: Casper en Coenraet.
Wat de familierelaties betreft, een en ander gebeurt gewoon met veel compassie en keurig zonder incest:
Huybert is de bonusvader van Gijsbert (naast Anna) en de bonusvader van Jacomijn (naast Beel).
Huybert is naast Beel (èn naast de overleden Anna) de bonusgrootvader van Charlotte, de dochter van Gijsbert en Jacomijn.
Huybert is (naast beide overledenen, Anna èn Beel) de bonusovergrootvader van Casper en Coenraet, de zonen van Charlotte, en natuurlijk is hij hun vader.
Wat mij een beetje verbaasd is dat een raadsel in die tijd al zuivere verhoudingen als uitgangspunt heeft. In de familie trouwen was tamelijk gewoon, maar een gezegde als 'neef en nicht trouwt licht' is hier blijkbaar niet van toepassing.
Dat de schilderijen waarop het raadsel is afgebeeld door de eeuwen heen bewaard zijn gebleven, lijkt me uitermate logisch. Natuurlijk is er sprake van geluk of voorzienigheid dat de kunstwerken niet tijdens oorlogsgeweld vernietigd zijn, maar inhoudelijk is het zo'n spannend raadsel, en de figuren zijn zo neutraal - geen heiligen! - dat de schilderijen de eeuwen gekoesterd overleefd hebben.
Het houten paneel, het schilderij uit 1576, is op dit moment 444 jaar oud!
---> 28 NIJMEGEN - MUSEUM HET VALKHOF - Omhoog uit het Depot